Almanya

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Almanya
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewleta hegemonyal
Mıntıqa Mıntıqa Ewropaya Ekonomiki
Embıryani Danimarka, Polonya, İswiçre, Fransa, Luksemburg, Belçıka, Hollanda, Awıstırya û Çekya
İdare Federal level of GermanyBundesrat
Erd 357 587,77 km2
Nıfus 83 149 300
Hıkumet Cumhuriyet
Serdar Frank-Walter Steinmeier
Kodê telefoni +49
Leteyê saete UTC+01.00
Kodê interneti .de
Zıwano resmi Almanki
Merş National anthem of Germany
Cayo tewr berz Zugspitze
Cayo tewr nızm Neuendorf-Sachsenbande
Pere Ewro
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,94
Xerita

Almanya (be Almanki: Bundesrepublik Deutschland) yew dewlete ke merkezê Ewropa dera. Zımey Almanya de Danimarka, veroc de Awıstırya û İswiçre, rocawan de Fransa, Luksemburg, Belçıka, Holanda, rocvetış de Polonya û Çekıstan estê. Paytextê Almanya Berlino.

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Dewleta Almanya eyaletan ra yena pêra (mıteşekkıla); 16 eyaleti estê. Almanya Federale ezaya NATOy, Yewiya Ewropa, Mıletê Yewbiyayey, G8 û G4iya.

Yewiya Almanya serra 1871ıne de vıraziya. Verê coy, dıwelê xoyê padişayiye (qraliye) zaf biy. Feqet Herbê Dınyayê I. û II. de dewleta Almanya kerd vindi. Herbê Dınyayê II. de dewleta Almanya biye letey, Almanyaya Rocvetışi û Almanyaya Rocawani niyay ro. Serra 1989ıne de dıwelê Almanya biy yew, amey pêser.

İklım[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İklımê Almanya zaf honıko. Hetê zımey (vakurê) Almanya serdıno. Semedê Gulf Streami (awa honıke) ra hewayê Almanya zaf serdın niyo.

Sûki[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Sûkê gırdi:

Sûka Frankfurt am Maini zaf raver şiya. Frankfurt de banê xeylê berzi estê; Frankfurt bacarê dewizio, paytextê borsayo, merkezê iqtısadê Almanya û Ewropayo.

Nıfus[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Nıfusê Almanya 83 milyono. 7 milyon merdumê ğeribi estê. Şarê Zazayan û Tırkan, Kurdan ra û ê binan ra zi Almanya de cıwiyenê. İtalyani, Sırbi, Xırwati, Boşnaqi, Urusi, Yunani zi estê. Romani (Aşıqi), Sorb û Danimarkıci zi rew ra estê, nê şenıkiye (eqalliyet) mariyenê. Sorb û Danimarkıci wayirê heqa zıwan û kulturê. Sorbi zafêr rocvetışê Almanya de cıwiyenê.

Dinê Almanya Xıristiyaniya (itıqadê mıletê Almani Protestan û Katoliko), feqet dino resmi niyo. Tayê Mısılmani, Musewiy û ateisti ki estê. Zıwano resmi Almankiyo.

Xeritay Almanya

Coğrafya[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Sindorê Almanya 357,021 km2 ca tepışeno. 349,223 km2 xo kerê ra, 7,798 km2 xo çımey awan ra arêbiyayo. Almanya gorey senciya erdi Ewropa de 7ıne, Dınya dı 63ıne rêze dera. Almanya dê cayo tewr berz koyê Zugspitzeyo. Berzeya nê koy 2960 metreya. Cayanê berzan ra cayanê nımıza resayış serê Rhine, Elbe û Tuna sera beno.

İdare[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Almanya de 16 eyaleti (Bundesland), 39 Warey (Regierungbezirk), 429 qezay (Kreis), 11130 reyi belediyey (Gemeinden) estê.

Eyaleti[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Ekonomiye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Ekonomiya Almanya zaf qewetına. Ewropa de rêza yewıne dera. Feqet rocawanê Almanya zaf peyser mendo. Teknolociya Almanya zaf be qaliteya. Almanya zaf wasıtan (otomobilan) vecena. Volkswagen, Opel, BMW, DaimlerChrysler (Mercedes) Almanya de vıraziyenê. İdxalatê (eksport) Almanya zafo. Almanya hetê idxalat ra dınya de rêza yewıne dera. Dınya de 500 şırketanê tewr gırdan miyan de 37 şırketê Almanya estê. Nê tewr gırdi ki Daimler, Volkswagen, Allianz SE, Siemens, Deutsche Bank, E.ON, Deutsche Post, Deutsche Telekom, Metro û BASFê.[1]

Gıreyê teberi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Çımey[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  1. Global 500 Almanya, resayış = 26-11-2007