Ravêr zerreki

Mısır

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Vurnayışo ke 20:49, 2 Şıbat 2022 de terefê Mirzali (werênayış | iştıraki) ra biyo
(ferq) ←Viyarnayışo kıhanêr | Viyarnayışo peyên (ferq) | Viyarnayışo neweyêr→ (ferq)
Mısır
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewleta hegemonyal
Mıntıqa Afrikaya Zımey
Embıryani Sudan, Libya, İsrail, Fılıstin, Bir Tawil û Levant
İdare Cabinet of EgyptParliament of Egypt
Erd 1 010 407,87 km2
Nıfus 94 798 827
Hıkumet Cumhuriyet
Serdar Abdel Fattah el-Sisi
Kodê telefoni +20
Leteyê saete UTC+02.00
Kodê interneti .eg
Zıwano resmi Erebki
Merş Bilady, Bilady, Bilady
Cayo tewr berz Mount Catherine
Cayo tewr nızm Qattara Depression
Pere Egyptian pound
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,73
Xerita

Mısır, yew dewleta qıta Afrikao. Caê xo zımey (şımalê) Afrika u rocawanê (ğerbê) qıta Asya dero. Nêmadey Sinayo ke aidê Mısırio qıta Asya sero mariyeno. Zımey (şımalê) Mısıri de Deryao Sıpê (Deryao Miyanên); veroc (cenub) de Sudan; rocvetış (şerq) de Deryao Sur, İsrail u Ğeze; rocawan (ğerb) de Libya estê. Paytextê Mısıri suka Qahireo. Mısır ezaê Mıletê Yewbiyayey u Yewiya Erebio.

Mısır

Tarixê Mısıri zaf dewletiyo. Wextê tarixê antiki de Firawunan Mısır de hıkum kerdo u Mısır de pramitê gırdi vıraştê. Feqet bênatey serranê 200 u 800ine de İmperatoriya Roma, İmperatoriya Bizansi u İran, erdê Mısır gırewto. Seserra 8ine de Emewi Ereban hıkum kerdo u şarê Mısıri pêro biyo mısılman. Seserra 15ine de İmperatoriya Usmanıcan Mısır gırewto. Bênatey seserranê 15 u 19ine de Mısır biyo gırêdaey İmperatoriya Usmanıcan. Serra 1862ine de Qraliya Yewbiyayiye ameya Mısır u Mısır biyo yew koloniya (mıstemera) Britanya Gırde. Serra 1922ine de şarê Mısıri eskerê Britanya fetelna u serra 1954ine de Mısıri xo reyna ra, xoser ilan kerd. Feqet ewro Mısır dewletê da demokratike niyo.

İklim u sûki

[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İklimê Mısıri vuriyeno. Zımey (Şımalê) Mısıri de iklim weşo. Mıntıqa ra Deryao Sıpê de hewa zaf wenıko. Feqet verocê (cenubê) Mısıri zaf germıno; tici zaf erzena. Verocê (cenubê) Mısıri de çoli zafê. Roê Nili zerrey Mısıri ra şıno. Mıntıqa Roê Nili de erd zaf rındo.

Sûkê Gırdi:

Suka Qahire merkezê iqtısad u siyasetê Mısırio. Banê xeylê berzi estê u banê tarixi zafê. Feqet suka Qahire zaf cengi diyê.

Xerita Mısıri

Nıfusê Mısıri 79 milyono; Afrika de ê dıyino. % 90 şarê Mısıri mıntıqa Roê Nili de ronıştiyo. % 99 şarê Mısıri Ereb u Koptiko. % 90 şarê Mısıri mısılmano u % 10 İsewi/Xrıstiyano (Ortodoksê Koptiki, Yunan u Ermeniy). Merdumê ğeribi senıkê. Zıwano xoyo resmi Erebkiyo. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.

İqtısadê Mısıri quwetın niyo. Endustriya petroli, ziraet u qaz zaf muhimê. Standardê hêyati hewl niyo. Dewleta Mısıri serê Roê Nili de zaf barajê pili vıraştê. Dewletanê Amerikaê Yewbiyaeyan zaf pheştia maddiye dawa cı.