Efğanıstan: Ferqê çımraviyarnayışan

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Content deleted Content added
mNo edit summary
m TERCUME
Line 1: Line 1:
{{Restorasyon}}
{{Tercume}}
{{Dewlete
{{Dewlete
|Name ='''Cumhuriyetê Efğanıstano İslami'''
|Name ='''Cumhuriyetê Efğanıstano İslami'''

Revizyonê 26 Keşkelun 2012, seate 18:15 de

Cumhuriyetê Efğanıstano İslami
جمهوری اسلامی افغانستان
Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānistān (Farski)
د افغانستان اسلامي جمهوریت
Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat (Peştuki)
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewleta hegemonyal
Embıryani Pakıstan, İran, Tırkmenıstan, Ozbekıstan, Tacikıstan û Cumhuriyetê Şariê Çini
Sazbiyayış Tebaxe 8 ,1919
İdare Kabil Government of AfghanistanNational Assembly of Afghanistan
Erd 647.500 km²652 230 km2
Nıfus 37 466 414
Hıkumet

Cumhuriyeto İslami

Dewleta uniter
Serdar Hamid KarzaiHibatullah Akhundzada
Kodê telefoni +93
Leteyê saete UTC+04:30
Kodê interneti .af
Zıwano resmi Peştuki, Derki, Beluçki, Nuristani, Zıwanê Pamiri, Peşeyiki, Uzbek, Erebki û Tırkmenki
Merş This Is the Home of the Brave
Cayo tewr berz Noshaq
Cayo tewr nızm Amuderya
Pere Afghani
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,48
Xerita

Efğanıstan yew dewletê qıta Asyawo. Caê xo verocê (cenubê) qıta Asya dero. Dormey Efğanıstani de Tırkmenıstan, Ozbekıstan, Pakıstan, Tacikıstan, İran u Çin esto.

Paytextê Efğanıstani suka Kabılio. Nıfusê xo 31,889,923yo. Xelkê Efğanıstani Peştun, Tacık, Xezer u Ozbekan ra yeno pêser. Zıwanê xoyo resmi Farski u Peştukiyo. Sistemê idarey cumurêto. Efğanıstani serra 1919ine de xo reyna ra, xoseriya xo ilan kerde. Reisê cı Hamit Karzaiyo.

Etimolociye

Namê Efğanıstani (Farski:افغانستان‎,maneyê "Herê Efğani") ra yeno.[1]Efğan Farski de namê merdımê Peştunano.[2]

Coğrafya u İklim

Efğanıstan de zaf kohi estê u Efğanıstan zaf kohın u berzo.Rocakewtış de Kohê Hindukuşi,veroc de Kohê Çeğay u zıme de Kohê Pamir estê.Berziyo Nowşaki 7492 metreyo u Efğanıstan de cayo de tewr berzo.Rocawan u verocê Efğanıstan kohın niyo ema eno erdi de ro niestê/çıniyo u cenaney nêbeno.Efğanıstan de royê Amu Derya,Helmend, Farahrud, Murgap u Herirudi estê.İklimê Efğanıstani iklimê serdo.Zımıstani zaf serdo u amnani zaf germo.[3]

Tarix

Tarixo Efğanıstan kıhano.Efğanıstan de tewr raver İ.V 500 de İrani hukım kerdo.Bahdo İskedero Gırd erdê Efğanıstani işğal kerdo u Baktriya saz biyo.Baktriya serra İ.P 50 de xırab biyo u İP. 50-125 de Skiti hukım kerdo.Dewrê Miyanên de erdê Efğanıstan de Tahiriy,Samaniy,Ğazneviy,İmperatoriya Selçukiyano Gırd,Xarezmşahiy,Moğoli u Timuriy hukım kerdo.Mabênê seserra 14ıne - 19ıne de Efğanıstan de Baburi hukım kerdo u Efğanıstan zaf biyo qewetıno.Seserra 19ıne de be gırdbiyayışê kolonizasyon lecê İngıltere-Efğanıstan sıfte biyo.1839-1842 miyan de Leco İngıltere-Efğanıstan I biyo u eno lec de Efğani biyo ğelib.Serra 1878 de anciya leci sıfte biyo u eno lec de Efğanı biyo meğlub.Tewr pey 1919 de yew lec ameyo meydan u Efğanıstan biyê xosere.Dewrê Modern de Efğanıstan de dı leci biyo.Kanun 7,1979 – Şıbate 15,1989 miyan de Leco Sowyet-Efğan ameyo meydan.Serra 2001 de anciya Efğanıstan de lec sıfte biyo u nêqediyeno,ewro Efğanıstan de lec estê.[4]

Sistemê İdare

Efğanıstan yew cumhuriyeto de İslamiyo u qanuno Efğanıstani qanuno Şeriato.Efğanıstan ben 21 wılayeti (Peştuki:ولسوالۍ volasvaleyi) ;

Demografiye

Nıfus

Nıfusê Efğanıstan 30,419,928o[5]

Şari

Ethnic groups in Afghanistan
Şar Fotraf World Factbook / Library of Congress Country Studies texmini (2004–ewro World Factbook / Library of Congress Country Studies texmini (ver-2004)
Peştu 42% 38–50 percent
Tacik 27% 25–26.3% (of this 1% are Qizilbash)
Hazari 9% 10–19 percent
Uzbek 9% 6–8% percent
Aimak 4% 500,000 to 800,000
Tırkomen 3% 2.5 percent
Beluc 2% 100,000
Bini (Pashai, Nurıstani, Erebi, Brahui, Pamiri, Gujjar, bin.) 4% 6.9 percent

Zıwani

Dari u Peştuki zıwanê Efğanıstano resmiyo.

Languages of Afghanistan
Zıwan World Factbook / Library of Congress Country Studies (1992-ewro) Ethnologue / World Factbook / Iranica (pre-1992 texmini)
Dari) 50% 25-50%
Peştuki 35% 35-55%
Uzbeki 8.5% 9%
Tırkmenki 2.5% 500,000 speakers
30 others (Balochi, Nuristani, Pashayi, Brahui, Hindko, Pamiri, Kyrgyz, Gujari, etc.) 4% 4%

Baweriye

Herat de yew fabrika

Ekonomiye

Ekonomiya Efğanıstan zaf xırabo.Seserra 20ıne de ekonomiye biyê qewetıne ema ewro be leci zaf biyê xırab.

Kultur u Literatur

Mıtfaqê Efğani zaf zengıno.

A table setting of Afghan food in Kabul.
Afghan men feasting on palao in the Kunar Province.

Referansi

  1. http://books.google.com.tr/books?id=KRt0HfYFZGsC&lpg=PP1&vq=place+of+Afghans&pg=PA4&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  2. http://www.iranicaonline.org/articles/afgan-in-current-political-usage-any-citizen-of-afghanistan-whatever-his-ethnic-tribal-or-religious-affiliation
  3. http://afghanistan.cr.usgs.gov/earthquake-hazards
  4. http://www.iranicaonline.org/articles/anglo-afghan-wars
  5. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af

Nato paykerden

Galeriye