Suriya: Ferqê çımraviyarnayışan
No edit summary |
m r2.7.3) (Boti: pa:ਸੀਰੀਆ vurna |
||
Line 213: | Line 213: | ||
[[or:ସିରିଆ]] |
[[or:ସିରିଆ]] |
||
[[os:Сири]] |
[[os:Сири]] |
||
[[pa: |
[[pa:ਸੀਰੀਆ]] |
||
[[pam:Syria]] |
[[pam:Syria]] |
||
[[pih:Siriya]] |
[[pih:Siriya]] |
Revizyonê 11 Tışrino Verên 2012, seate 13:15 de
Cumhuriyetê Suriya الجمهورية العربية السورية al-jumhūriyya al-ʿarabiyya as-sūriyya | |
---|---|
Desmal û Arma | |
Melumat | |
Ware | Dewlete |
Mıntıqa | Rocakewtena Miyani |
Embıryani | Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan |
Sazbiyayış | Nisane 17,1946 |
İdare | Şam People's Assembly of Syria |
Erd | 185.180 km²185 180 km2 |
Nıfus | 18 499 181 |
Hıkumet |
Cumhuriyet Sistemê serdareya nimeyın |
Serdar | Beşer EsadBeşer Esad |
Kodê telefoni | +963 |
Leteyê saete | UTC+02.00 |
Kodê interneti | .sy |
Zıwano resmi | Erebki |
Merş | Humat ad-Diyar |
Cayo tewr berz | Mount Hermon |
Cayo tewr nızm | Sea of Galilee |
Pere | Syrian pound |
Ravêrşiyayışê heqa merdıman | 0,58 |
Xerita | |
Suriya dewletê da qıta Asyawa. Caê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıta Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de İraq estê. Paytextê Suriya suka Şamio. Suriya ezaa Mılliyetanê Yewbiyaiyan (UN), Yewina Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.
Tarix
Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u İraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê İraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6.ine (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext suka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ine de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ine de İmparatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.
Serra 1920ine de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa. Labelê Fransa serra 1940ine de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ine de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo. Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ine de Partiya Ba’athi Suriya de qontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.
İklim u Suki
İklimê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Roê Fırati zerrey erdê Suriya ra vêreno ra. Roê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.
Sukê (Bacarê) Gırdi:
- 1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
- 2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
- 3. Hıms, nıfus: 700,000
- 4. Lazkiya, nıfus: 554,000
- 5. Hema, nıfus: 410,000
Sukê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sukê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınaê ke hetê mımarine de mıkemmel vıraziyaê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.
Nıfus
Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi taê İsewiy/Xrıstiyani (%10) estê. Zıwanê resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.
Nameyê sûke | Erd (km²) | Nıfus | Sıxletiye (nıfus/km²) | Qezeyi | Yew asayış | Suriya de cayê cı | Temaşeyê qezeyan |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Dera (مُحافظة درعا) |
3.730 | 992.000 | 265,95 | 3 | |||
Derzor (مُحافظة دير الزور) |
33.060 | 1.200.500 | 36,31 | 3 | |||
Heleb (مُحافظة حلب) |
18.500 | 3.234.564 | 174,84 | 10 | |||
Hema (مُحافظة حماه) |
8.883 | 2.125.856 | 240,20 | 5 | |||
Hesiçe (مُحافظة الحسكة) |
23.334 | 1.272.702 | 55,33 | 4 | |||
Hums (مُحافظة حمص) |
42.223 | 1.762.500 | 41,74 | 6 | |||
İdlıb (مُحافظة ادلب) |
6.097 | 2.100.749 | 344,55 | 5 | |||
Quneytira (قنيطرة الخراب) |
1.861 | 81.000 | 67,44 | 2 | |||
Lezqiya (مُحافظة اللاذقية) |
2.297 | 1.278.486 | 556,58 | 4 | |||
Reqa (مُحافظة الرقة) |
19.616 | 919.000 | 46,84 | 3 | |||
Rif Şam (مُحافظة ريف دمشق) |
18.032 | 2.831.738 | 160,40 | 9 | |||
Suweyda (مُحافظة السويداء) |
5.550 | 364.000 | 65,58 | 3 | |||
Şam (مُحافظة دمشق) |
1.599 | 2.211.042 | 18273,07 | Federal Mıntıqa, suk çıno |
|||
Tertus (مُحافظة طرطوس) |
1.892 | 80.000 | 422,83 | 5 |
Basısi Hemey
Dewlete | Merkez | Erd (km²) |
Nıfus (2010) |
Sıxletine nıfusi (nıfus/km²) |
Amarê suk u qezeyan |
Desmale | Mıntıqa | Asayışê sukan |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Suriya (جمهورية سوريا العربية) |
Şam | 185.180 | 22.515.750 | 118,91 | 14 suk, 60 qeze | Dosya:Syria location map.png |
İqtisad
İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.
Çımey
|