Suriya: Ferqê çımraviyarnayışan

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Content deleted Content added
No edit summary
m r2.7.3) (Boti: pa:ਸੀਰੀਆ vurna
Line 213: Line 213:
[[or:ସିରିଆ]]
[[or:ସିରିଆ]]
[[os:Сири]]
[[os:Сири]]
[[pa:ਸੀਰਿਆ]]
[[pa:ਸੀਰੀਆ]]
[[pam:Syria]]
[[pam:Syria]]
[[pih:Siriya]]
[[pih:Siriya]]

Revizyonê 11 Tışrino Verên 2012, seate 13:15 de

Cumhuriyetê Suriya
الجمهورية العربية السورية
al-jumhūriyya al-ʿarabiyya as-sūriyya
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewlete
Mıntıqa Rocakewtena Miyani
Embıryani Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan
Sazbiyayış Nisane 17,1946
İdare Şam People's Assembly of Syria
Erd 185.180 km²185 180 km2
Nıfus 18 499 181
Hıkumet

Cumhuriyet

Sistemê serdareya nimeyın
Serdar Beşer EsadBeşer Esad
Kodê telefoni +963
Leteyê saete UTC+02.00
Kodê interneti .sy
Zıwano resmi Erebki
Merş Humat ad-Diyar
Cayo tewr berz Mount Hermon
Cayo tewr nızm Sea of Galilee
Pere Syrian pound
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,58
Xerita

Suriya dewletê da qıta Asyawa. Caê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıta Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de İraq estê. Paytextê Suriya suka Şamio. Suriya ezaa Mılliyetanê Yewbiyaiyan (UN), Yewina Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.

Tarix

Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u İraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê İraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6.ine (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext suka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ine de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ine de İmparatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.

Serra 1920ine de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa. Labelê Fransa serra 1940ine de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ine de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo. Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ine de Partiya Ba’athi Suriya de qontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.

İklim u Suki

Xerita Suriya

İklimê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Roê Fırati zerrey erdê Suriya ra vêreno ra. Roê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.

Sukê (Bacarê) Gırdi:

  • 1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
  • 2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
  • 3. Hıms, nıfus: 700,000
  • 4. Lazkiya, nıfus: 554,000
  • 5. Hema, nıfus: 410,000

Sukê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sukê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınaê ke hetê mımarine de mıkemmel vıraziyaê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.

Nıfus

Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi taê İsewiy/Xrıstiyani (%10) estê. Zıwanê resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.

Nameyê sûke Erd (km²) Nıfus Sıxletiye (nıfus/km²) Qezeyi Yew asayış Suriya de cayê cı Temaşeyê qezeyan
Dera
(مُحافظة درعا)
3.730 992.000 265,95 3
Derzor
(مُحافظة دير الزور)
33.060 1.200.500 36,31 3
Heleb
(مُحافظة حلب)
18.500 3.234.564 174,84 10
Hema
(مُحافظة حماه)
8.883 2.125.856 240,20 5
Hesiçe
(مُحافظة الحسكة)
23.334 1.272.702 55,33 4
Hums
(مُحافظة حمص)
42.223 1.762.500 41,74 6
İdlıb
(مُحافظة ادلب)
6.097 2.100.749 344,55 5
Quneytira
(قنيطرة الخراب)
1.861 81.000 67,44 2
Lezqiya
(مُحافظة اللاذقية)
2.297 1.278.486 556,58 4
Reqa
(مُحافظة الرقة)
19.616 919.000 46,84 3
Rif Şam
(مُحافظة ريف دمشق)
18.032 2.831.738 160,40 9
Suweyda
(مُحافظة السويداء)
5.550 364.000 65,58 3
Şam
(مُحافظة دمشق)
1.599 2.211.042 18273,07 Federal Mıntıqa,
suk çıno
Tertus
(مُحافظة طرطوس)
1.892 80.000 422,83 5

Basısi Hemey

Dewlete Merkez Erd
(km²)
Nıfus
(2010)
Sıxletine nıfusi
(nıfus/km²)
Amarê suk u
qezeyan
Desmale Mıntıqa Asayışê sukan
Suriya
(جمهورية سوريا العربية)
Şam 185.180 22.515.750 118,91 14 suk, 60 qeze Dosya:Syria location map.png

İqtisad

İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.

Çımey