Hıquq: Ferqê çımraviyarnayışan
Perra Newiye: '''Huqûq''', manaya pêroyî de, têkilî û peymana mabênê merdiman, mabênê merdim û dewlete yan zî mîyanê dewletan de ya. Huqûq bi xo sîstemê qaydeyan o. Nê qaydeyî... |
(Babetna niyo)
|
Revizyonê 11 Gulane 2017, seate 10:17 de
Huqûq, manaya pêroyî de, têkilî û peymana mabênê merdiman, mabênê merdim û dewlete yan zî mîyanê dewletan de ya. Huqûq bi xo sîstemê qaydeyan o. Nê qaydeyî hetê rêxistin û organanê dewlete yan zî komelî ra tetbîq benê. Wina sîstemê huqûqî keno ke komelêk xo zere de têduşt, aşt û birêz bimano.
Huqûqê dewlete hetê parlamanto, meclis yan sewbîna qewetê teşrîî yê resmî ra tetbîq beno. Sey netîce, qanûnî vejîyenê. Nê qanûnî kî hetê edaletî ra kontrol û icra benê. Huqûqo şexsî têkilîyanê mîyanê kesanê taybetîyan de hel keno, sey nimûne, eke di kesî ameyî pê xo mîyan de kontrat na ro, şert û şurtê na peymane hetê qanûnan ra yenê seveknayene. Huqûq bi xo sîyaset, ekonomî, tarîx û komelî ser o tesîr keno.
Pêroyî, huqûq hîrê cayan ra virazîyeno:
- Hukmê huqûqê medenî (yew qeweto teşrîî qanûnan vejeno)
- Sîstemê huqûqê pêroyî (qerarê dadgeran ê vîyarteyî benê qanûn)
- Huqûqo dînî (qaydeyê nuşte û kitabanê pîrozan benê qanûn)
Ser o kî, huqûq di beşanê bingeyênan de tesnîf beno: huqûqê ceza û huqûqo medenî. Huqûqê ceza serebûtê ke zerar danê awanîya komelî, tede eleqedar beno, zafane heto sucdar cezaya madîye yan hepisxaneyî gêno. Huqûqo medenî kî pêkerdiş û werenayîşê ke mabênê şexsan yan rêxistinan de qewimîyenê, tede eleqedar beno.