Ravêr zerreki

Erdlerz

Gıreyan bıvurne
Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Serranê 1963 u 1998ıne miyan de erdlerzê ke dınya sero biyê

Erdlerz (ya bûmlerz, ya zi zelzele) bınê erdi de u zerrekê erdi de cayo ke tede enerciye veciyena u riyê enerciye ra pıhelê sismiki vıraziyenê, cı rê vaciyeno. Dıma pıhelê sismiki hetê corêni ra resenê u erdi lerznenê, şanenê u lewnenê. Enê hediseyi rê be namê kılmeki ra erdlerz vaciyeno. Cayo ke tede erdlerz beno uca de aktivita sismike zi esta ke frekansê erdlerzi, erdlerz çıqas gırdo u kamci grube ra kewneno, inan mocnena. Erdlerz be aletê sismografi yeno peymıtene. Şınasiya ke erdlerzi sero guriyena, cı rê sismolociye vaciyena. Gıraniya erdlerzan be peymıtoğê Moment magnitudi (ya zi be peymıtoğê ke zemanê veri de guriyêne: peymıtoğê Richteri) areste bena. Peymıtoği ra gore erdlerzê ke hirê (3) u bınê cı de ca gênê zerar nêdanê, nêhesiyenê u lerznayışê cı tede tey nêveciyenê. Erdlerzê ke hewt (7) u corê cı derê, inan rê erdlerzê rıcıyayışi vaciyenê. Şıdetê lerzayışi be peymıtoğê Mercalliê şıdeti yeno peymıtene. Erdlerz bınê erdi de kamca de beno u uca çıqas xoriyo, no zi muhimo u quweta erdlerzi vırneno.[1]

Hirê tipê fayan estê. Namê fayi şınasiya erdlerzi de erdlerz kamcayi şıkneno, fayo ke terefê erdlerzi ra şıkiyeno cı rê vaciyeno.[2]

Vêrde de erdlerzê pili

[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Rank Serre Ca Erdlerz Gırdiye
1 1960 Valdivia, Şili 1960 Erdlerzê Valdivia 9.5[3]
2 1964 Prince William Sound, Alaska, DAY 1964 Erdlerzê Alaska 9.2[3]
3 2004 Okyanuso Hind, Sumatra, İndonezya 2004 Erdlerzê û tsunamiyê Okyanusê Hindi 9.1[3]
4 2011 Okyanuso Pasifik, Tōhoku (eyalet), Japonya 2011 Erdlerzê û tsunamiyê Tōhoku
5 1952 Kamçatka, Federasyonê Rusya 1952 Erdlerzê Severo-Kurilski 9.0[4]
6 1868 Arica, Şili (dıma Peru) 1868 Erdlerzê Arica 9.0 (est.)[5]
7 1700 Okyanuso Pasifik, DAY u Kanada 1700 Erdlerza Cascadia 8.7–9.2 (est.) [6]
8 869 Pasifik , Tōhoku (eyalet) , Japan 869 Erdlerzê Jogan Sanriku 8.9 (est.)
9 1611 Pasifik , Hokkaido, Japan 1611 Erdlerzê Sanriku 8.9 (est.)
10 1762 Chittagong, Bengladeş 1762 Erdlerzê Arakani 8.8 (est.)
11 1833 Sumatra, İndonezya 1833 Erdlerzê Sumatra 8.8 (est.)
12 1906 Ekvador – Kolombiya 1906 Erdlerzê Ekvadori 8.8[3]
13 2010 Offshore Maule, Şili 2010 Erdlerzê Şili 8.8[3]
14 1950 Assam, Hindistan 1950 Erdlerzê Assam–Tibeti 8.7
15 1707 Pasifik , Shikoku (eyalet), Japan 1707 Erdlerzê Hōei 8.7 (est.)
16 1730 Valparaiso, Şili 1730 Erdlerzê Valparaisoyi 8.7 (est.)[7]
17 1755 Atlantik, Lizbon, Portekiz 1755 Erdlerzê Lizboni 8.5–9.0[8]
18 1965 Rat Islands, Alaska, United States 1965 Erdlerzê Adeyanê Rati 8.7[3]

Referansi

[bıvurne | çımeyi bıvurne]
  1. ↑ http://www.crustal.ucsb.edu/outreach/faq.php
  2. ↑ http://en.vedur.is/earthquakes-and-volcanism/reports-and-publications/
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Xetaya gırewtışi: Etiketê <ref> nêvêreno; seba referansan be nameyê usgs8 ra nuşte nêame dayene
  4. ↑ "Historic Earthquakes – Kamchatka." U.S. Geological Survey, October 26, 2009.
  5. ↑ "Historic Earthquakes – Arica Archived 2010-01-16 at the Wayback Machine." U.S. Geological Survey, October 21, 2009.
  6. ↑ Lua error Xetay pele Modul:Citation/CS1 dı rêza 845 de ya: Argument map not defined for this variable: NameListStyle.
  7. ↑ "Historic World Earthquakes Archived 2009-11-25 at the Wayback Machine." U.S. Geological Survey, November 23, 2009.
  8. ↑ Gutscher, M. -A.; Baptista, M. A.; Miranda, J. M. (2006). "The Gibraltar Arc seismogenic zone (part 2): Constraints on a shallow east dipping fault plane source for the 1755 Lisbon earthquake provided by tsunami modeling and seismic intensity". Tectonophysics (Elsevier) 426: 153–166. doi:10.1016/j.tecto.2006.02.025 . http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040195106002897. 

Bestoğê teberi

[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Retrieved from "https://diq.wikipedia.org/w/index.php?title=Erdlerz&oldid=533938"