  Nuştey heftey
|
Pısınga yabani
Pısınga yabani (ya zi be namanê Weşaq, Wersaqi zi şınasiyeno) keyey Felidae ra yew cınsê pısıngano ke çehar ganiyan gêno xo miyan. Zıwanê İngılızki de inan rê vanê lynx u no name zi zıwanê Yunanki rao, rıçıkê cı Yunanki ra zi reseno zıwanê Hind-Ewropakiyo Verên. Verorê Lynxi leuko, o zi zey "roşti, bereqın" yeno tadayış, çarniyeno. No name, inan rê rıyê çımanê inanê bereqınan ra ameyo dayış. Yew zi pısıngê da bine be namey Goşsiya (namey cıyo taksonomik Caracal) esto ke cı rê zi vanê Lynx. Hema enê dı cınsi yewbini ra abırriyeni, nêgıneni ro yewbini.Weşaq wahêrê boçıkê do kılmio, goşanê xo sero purtê pil u dergi be rengê siyay estê. Paê weşaqi hiraê, o be nê payanê xo şeno asan vaz do vewre sero, payanê xo hewl gureneno. Gorey pısınganê binan u pısıngê ke merdımi keyey xo de kenê pil, zımbêlê weşaqi dergê.
Rengê postê weşaqi miyanê renganê qehwe u zerdi (tayêna be rengê sıpêy estê) vıriyeni u dem be dem postê inan sero zağê tari-qehwey zi estê, vêşêr payanê inan sero. Cınsê pısıngê yabani, pêro wahêrê muyanê sıpêyanê ke sinê u vêre inan de ca gênê, veciyenê miyan. Enê muy parçê muyanê binanê ke bedenê ganiy derê. Rengê weşaqi, dergiya muyan u paê cı çıqas gırdê, pêro ninan gorey cayê cıwiyayışê weşaqi vıriyeni. Verocê rocawanê DAYi de, weşaqi be muyanê kılman, renganê tariyan u payanê qıtekan u kemi-hiran estê. Key hewa vıriyeno, beno serdın u hetanê zımey de weşaqi be muyanê wışkan u sıxan, renganê nezdiyê sıpêy (zey gewr), payanê hiran u pilan estê. Weşaq be enê payanê hiran vewre sero lezêr vazeno, pay şıno u vaz dano. Enê payanê tayê weşaqan şenê dest ya zi payê merdıman ra gırdêr bê.
Tewr (en) cınsê weşaqanê kılman bobcat (ê zımey Amerika) u weşaqê Kanadaê, heto bin ra tewr cınsê gırdi zi weşaqê Ewrasyao ke Tırkiya de zi esto u weşiya xo rameno, zaf bıncınsê cı estê u gırdiya inan gorey cınsan vıriyena dewamê cı...
|
| Nuştey heftey
|
İspanyolkiyê Cıhudan
İspanyolkiyê Cıhudan (ya zi be namey Ladino zi şınasiyeno) yew zıwano Romankiyo ke zıwanê İspanyolkiyê kehani ra abırriyao. Eno zıwan herranê İmperatoriya Usmanıcani'ê kehanan de zey Balkani, Tırkiya, Rocakewtena Miyanêne u zımey qıtay Afrika de qısey biyêne. Eno zıwan ewro İsrail u Tırkiya de qısey beno. Ladino Bosna u Hersek, Fransa, İsrail u Tırkiya de zey zıwanê eqaliyeti (şenıkiye) şınasiyeno, resmiyet de şınasiyao.
Zıwanê xo de Ladinoy rê vanê Djudeo-Espanyol (גודיאו-איספאנייול), cokao ke Cıhudi qısey kenê, no name gırewto. Gorey zıwanzanoğan Ladino yew varyantê İspanyolkiyo kıhano. No zıwan nezdiyê İspanyolkiyo seserra pancêsıno (15). Yani çekuyê cı İspanyolki ra kıhanê. Tırki, Fransızki, İbranki, Yunanki, Erebki u taê zıwananê nêmadey Balkani u zıwananê İberki ra çekuyê newey gırewtê bunya xo. Ana fıkıriyeno ke nezdiyê se hezar u dısey hezar merdımi (100.000-200.000) Ladinoy qısey keno. Sebebê cı noyo ke merdımi nêşenê Ladino bımusê lac u keynanê xo, zıwano resmi niyo u hêdi hêdi vıni beno. Zafêri merdımê ke şeşti u panc serri ra pilê, Ladinoy qısey kenê. Bilxasa Tırkiya de hukmati u nasyonalistan (mıliyetçi) Ladino kerdo yasağ teber de. Merdımi zi mecbur mendê ke Ladino qısey mekerê, lac u keynanê xo rê Tırki bımusê. Yew zi cokao ke Ladino nezdiyê zıwanê İspanyolkiyo, İspanyolki o asimile kerdo.
Ladino, ewro İsrail de, Tırkiya de, Dewletê Amerikayê Yewbiyayey de, Fransa de, Yunanıstan de, Brezilya de, İngıltere de, Marok de, Bulğarıstan de u İtalya de, tayn zi Kanada de, Meksika de, Arcantin de, Tunıs de, Uruguay de, Sırbıstan de, Bosna u Hersek de Makedonya de, Belçika de El Salvador de u Hollanda de qısey beno. Teberê nê cayan de fıkıriyeno ke Venezuela de, Mısır de, Cezayir de, Guatemala de, İspanya de, Kuba de, Şili de, Romanya de, Surinam de, Camayka de u Kolombiya de zi qısey beno, hama hetê amari ra sey (100) merdım ra tayno, kemiyo dewamê cı...
|
 Fotrafê heftey
|
|
|
 Ewro se bi?...
|
|
22 Temuz;
Seramey
Biyayışi
Merdışi
vêşi...
|
|
| Şıma zanenê?...
|
|
- Zazaki zıwananê İranki ra yew zıwano xosero.
- Tewr esero Zazakiyo kıhan mewlıdê Ehmed Xasio ke serra 1899 de nuşiyao.
- İstasyonê Asmêniê İnternasyonali rê 150 milyar dolar ameo dayış, no zi ey keno tewr inşato vay.
- Yew roce vist u çehar nê, vist seati pancas u şeş deqey u çehar saniya bena.
- Limitê Armstrongi erdi ra newês km berzo. Key merdım limiti vêreno, gani kıncê astronoti do xo.
- Ozon tım kemiyeno.
- Pêro dınya sero 97% awıke solına, qısımo bino ke maneno zi şirino ke şımiyeno.
- Dınya sero tewr cao xori Marianao.
- Dınya sero tewr cao berz Koyê Everestio.
- Zerrey dınya 5550 dereca germo.
- Keyberê cehememe ke Tırkmenıstan de ca gêno, çewres serre ra nat vêşeno.
|
|
|
_8.JPG)
.gif)
