Ravêr zerreki

Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele
Tarix 2000
Tewr Roca Viriardene
Firazkerdene 21ê Gucige (Sıbate)
Gıredaye UNESCO
Rıçık Bengladeş
Serre 1999

Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele (enternasyonale, şaran-miyan) roca xo viri ardena “dest be zehf-zıwanıniye be rengıniya zıwanan u kulturan daen”a ke UNESCOy ilan kerda. Serra 2000ıne ra nat her serre 21ê Gucige (Sıbate) de ena roce yena şên kerdene.

Pê esasê ney ke hama hama nêmê zıwananê ke dınya sero qısey benê, sinorê merdene (hedê mergi) derê, UNESCOy xo rê kerdo qılawuz ke hetê ra sey nışanê kamiya (huwiyeta) qıseykerdoğan’a kulturele dest bıdo zıwanan, heto bin ra ki no ki cı rê mıhimo ke dersa zıwanê ğeribi u zehf-zıwanıniye têserekerdene (yewbini fehm kerdene) u hırmet rê na roce yew kılito.

Ena roca viriardene her serre dekeriyena ke şar salê balê xo bıdo a zıwananê şenıkiyan u zeifanê ke des hezar (10.000) ra şenık mordemi qısey kenê, vacime sey Sorbkiyê Cêri (Niedersorbisch) Almanya de. Xeylê cayan de nê zıwani endi nêmusiyenê ac u neslanê neweyan ver u be na qeyde xo vira benê, şonê. Xeylê zıwani estê ke, se ra şenık mordemi qısey kenê, nê hewna nêgırewtê qeyd u kıtaban ki. Zewbina ki serra 2005ıne de gıraniye day biye zıwanê işareti (êyê ke goşan ra gıranê) u zıwanê çıman ra sefilan.

Planê pey’o tarixi

[bıvurne | çımeyi bıvurne]
Dhaka de abıdey Şahid Minari telebê unıversıteyê ke protestanê serra 1952yıne de kışiyay, inan ano a viri.

Serra 1952yıne de hıkumetê Pakıstan’iê ê wexti qerar dano a cı ke Urdu tek-tenya zıwano resmi bo, halbıke xorê se ra 3 (%3)y mılete rê zıwanê ma u pi bi. Pakıstanê Rocakewtene (mışrıqi) de xora tenya Bengalki qısey biyêne. Protestanê Dhaka de 21ê Gucige de polês nano protestokaran ra, mordeman kışeno.

Oyo ke zıwan u kulturê Pakıstanê Rocakewtene sero zulım u zor jûqane (mıqerrem) dewam kerdêne, 1971ıne de Pakıstan ra bi ciya u Bangladeş na ro. A roce ra, na roce 21ê Gucige uca roca şehidan ilan kerda. Mıracatê Bangladeşi sero na roce serra 1999ıne, menga Paizi’a Peyêne (Tışrino Peyên) UNESCO sera Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele terfi biye. 16ê Gulana 2007ıne de ki Diwanê Mıletanê (Mıletê Yewbiyayey) Yewbiyayeyan’ê Pêrıne (genel kurul) serra 2008ıne serra zıwanan’a beynelmılele ilan kerde.