Suriya

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Suriya
Desmal û Arma
Flag of Syria.svg Coat of arms of Syria.svg
Melumat
Ware Cay biyayışi
Mıntıqa Rocakewtena Miyani
Embıryani Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan
İdare People's Assembly of Syria
Erd 185 180 km2
Nıfus 18 499 181
Hıkumet Sistemê serdareya nimeyın
Serdar Beşer Esad
Kodê telefoni +963
Leteyê saete UTC+02.00
Kodê interneti .sy
Zıwano resmi Erebki
Merş Humat ad-Diyar
Cayo tewr berz Mount Hermon
Cayo tewr nızm Sea of Galilee
Pere Syrian pound
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,58
Xerita
Syria (orthographic projection).svg

Suriya, dewletê da qıtay Asyaya. Cayê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıtay Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya sûka Şamio. Suriya ezay Mıletê Yewbiyayey (UN), Yewiya Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6ıne (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext sûka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ıne de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ıne de İmperatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.

Serra 1920ıne de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa.[1] Labelê Fransa serra 1940ıne de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ıne de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo.[1] Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ıne de Partiya Ba’athi Suriya de kontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.

İklım u sûki[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Xerita Suriya

İklımê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Royê Fırati zerreyê erdê Suriya ra vêreno ra. Royê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.

Bacarê gırdi:

  • 1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
  • 2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
  • 3. Hıms, nıfus: 700,000
  • 4. Lazkiya, nıfus: 554,000
  • 5. Hema, nıfus: 410,000

Sûkê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sûkê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınayê ke hetê mımariye de mıkemmel vıraziyayê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.

Nıfus[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi tayê Xıristiyani (%10) estê. Zıwano resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.

Nameyê sûke Erd (km²) Nıfus Sıxletiye (nıfus/km²) Qezeyi Yew asayış Suriya de cayê cı Temaşeyê qezeyan
Dera
(مُحافظة درعا)
3.730 992.000 265,95 3 Syria bosra theater.jpg SyriaDara.PNG Dera.png
Derzor
(مُحافظة دير الزور)
33.060 1.200.500 36,31 3 SyriaDair-az-Zaur.PNG Deir ez-Zor Governorate with Districts.png
Heleb
(مُحافظة حلب)
18.500 3.234.564 174,84 10 Aleppo nights k.jpg SyriaAleppo.PNG Aleppo Governorate with Districts.png
Hema
(مُحافظة حماه)
8.883 2.125.856 240,20 5 Hama, Syria.jpg SyriaHama.PNG Hama Governorate1 with Districts.png
Hesiçe
(مُحافظة الحسكة)
23.334 1.272.702 55,33 4 Al-Hasakah Map.png Al-Hasakah Governorate with Districts.png
Hums
(مُحافظة حمص)
42.223 1.762.500 41,74 6 Homs syria3.JPG SyriaHoms.png Homs Governorate with Districts.png
İdlıb
(مُحافظة ادلب)
6.097 2.100.749 344,55 5 Idlib2.jpg SyriaIdlib.PNG Idlib Governorate with Districts.png
Quneytira
(قنيطرة الخراب)
1.861 81.000 67,44 2 Qunaitra.jpg Quneitra-map.png Quneitra Governorate with Districts.png
Lezqiya
(مُحافظة اللاذقية)
2.297 1.278.486 556,58 4 Lattakia,centre.jpg SyriaLatakia.PNG Latakia Governorate with Districts.png
Reqa
(مُحافظة الرقة)
19.616 919.000 46,84 3 Raqqa 2003-12-31.jpg SyriaArRaqqa.PNG Ar-Raqqah.png
Rif Şam
(مُحافظة ريف دمشق)
18.032 2.831.738 160,40 9 Alzabadani.JPG SyriaRifDimasq.PNG Rif-Dimashq Governorate with Districts.png
Suweyda
(مُحافظة السويداء)
5.550 364.000 65,58 3 As Suwayda's town square.jpg SyriaAsSuwaida.PNG As-Suwayda.png
Şam
(مُحافظة دمشق)
1.599 2.211.042 18273,07 Federal Mıntıqa,
suk çıno
Damascus by night.JPG Damascus-map.png Damascus.png
Tertus
(مُحافظة طرطوس)
1.892 80.000 422,83 5 Boats on Tartus boat harbor.jpg SyriaTartus.PNG Tartus Governorate with Districts.png

Basısi Hemey

Dewlete Merkez Erd
(km²)
Nıfus
(2010)
Sıxletiya nıfusi
(nıfus/km²)
Amarê sûk u qezeyan Desmale Mıntıqa Asayışê sûkan
Suriya
(جمهورية سوريا العربية)
Şam 185.180 22.515.750 118,91 14 sûki, 60 qezey Flag of the United Arab Republic (1958–1971).svg LocationSyria.svg Syria location map.svg

İqtısad[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.

Eskeriye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Referansi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  1. 1.0 1.1 "Report of the Commission Entrusted by the Council with the Study of the Frontier between Syria and Iraq". 1932. http://www.wdl.org/en/item/400/. Retrieved 2013-07-08. 

Çımey[bıvurne | çımeyi bıvurne]