Celadet Alî Bedirxan
| Celadet Alî Bedirxan | |
|---|---|
.jpg) | |
| Melumato şexsi | |
| Dewlete | İmperatoriya Usmanıcan |
| Cınsiyet | Camêrd |
| Cayê biyayışi | Estanbol |
| Biyayış | |
| Merdış | |
| Cayê merdışi | Şam |
| Wendış | Universitey Estanboli Fakultey Hıquqi û Listey Galatasaray |
| Gure | Nuştekar |
| Zıwani | Erebki û Kurdki |
Celadet Alî Bedirxan yew sîyasetkar, rocnamewan û ziwanşinaso Kurd o. 1893 de Estanbol de ameyo dinya. Celadet lacê Emîn Elî Bedirxan û Senîha Xanime yo.
Hewar
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Celadet Alî Bedirxanî 15ê Gulana serra 1932 de kovara Hewarî vete. Vecîyayîşê Hewarî hetan serra 1943 dewam kerd û hetan peynî 57 amarî vecîyayî. Ewro no tarîx yanî 15ê Gulane bi munasebetê vecîyayîşê Hewarî Kurdan rê bîyo "Roşanê Ziwanê Maye". Nê çend serrî yê 15ê Gulane de Kurdî na roje sey roşanî pîroz kenê. Hawar, kovara Kurdkî yê yewin a ke bi herfanê Latînkî vecîyo.
Mewlidê Usman Efendîyê Babijî
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Celadet Bedirxan, amarê vîst û hîrêyine ê Temmuza Serra 1933 de Mewlidê Usman Efendîyê Babijî neşir keno. Mela Usman Efendîyê Babij, miftîyê Sêwregi serra 1906 de bi Dimilkî (Kirdkî) yew mewlid nuseno. Seba ke sey kitabêk çap ra gino, şaweno Dîyarbekir. La çap nêbeno û walîyê Dîyarbekirî têpîya peyser şaweno. Mela Osman Efendî nê nuşteyê xo hetan serra 1933 nata-weta çarneno-çeperneno, keno nêkeno, nêşkeno sey yew kitabêk çap bikero.
Rocêke Celadet Alî Bedirxan Şam de hela şanî o û embazêkê xo ver bi keye şinê. Ewnîyeno kalikêk eke emrê ey qasî pancas-şestî serrî yo ha peynîya înan ra yeno. Kalik silam dano înan û xo dano naskerdene vano "Ez Mela Muhamed Nezîr lacê Hecî Îbrahîmê Dêrşewî yan.”
No mela Sêwregi ra verê pancîyes rocî ameyo Şam seba ke Mîr Celadet ci rê ya zî birê ey rê yew gure bivîno. Wexto ke derdê xo Celadetî ra vano, Celadet ewnîyeno, ziwanê ey nêmaneno ro ziwanê Botan î. Ziwanê ey zafêr maneno ro ziwanê Dîyarbekir î. Celadet ey ra vano "Siba bê keyeyê ma, ma qisey kenî."
Beno siba Mela şino keyeyê înan. Keye de Celadet û mela suhbet kenê. Suhbet de fehm beno ke Mela Dimilî yo. Senî fehm beno ke Mela Dimilî yo û Sêwregij o, êndî Celadet dest bi persanê Mewlidê Usman Efendîyê Babijî keno. Wextêk, nusheyêka nê mewlîdî keweno destê Celadet Bedirxanî. Seba ke Celadet Dimilkî ra fehm nêkeno dest nêdano ci û xo ver de verdeno.
Celadet xo bi xo vano: "Xora verê ra zerrîya mi bibî ke ez zaravaya Dimilkî ser o tayê mijul bibî. Bi taybetî zî mi waştêne ez mewlidê Usman Efendîyê Babijî bifînî dest. Û ez yewê ke Dimilkîya Sêwregi rind zano bivînî û ez ey ver de biewnî nê mewlîdî ra û ez nê mewlidî çap bikerî. Xora bi zaravaya nê Zarê Şêrînî hema çîyêk nêameyo nuştiş, eke ameyo zî hema mi nêdîyo!"
Mewlidê Usman Efendî hetê Celadet Bedirxanî ra bi Zarê Şêrînî çap beno (Hewar, Amar 23). La çi heyf ke Mela Usman Efendîyê Babij serra 1929 de rehmet keno û çapkerdişê mewlidê xo nêvîneno.
Merdişê ey
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Celadet Alî Bedirxan 15ê Temuzî 1951, Hêcanê/Şam) de mireno. Keyeyê Bedirxanîyan qiymeto zaf pîl dayê tarîx, kultur û ziwanê Kurdkî û emrê xo nayê mucadeleyê tarîx, kultur û ziwanê Kurdan ser o.
Kitabê ey
[bıvurne | çımeyi bıvurne]- Elifba Kurdî
- Rêzimana Kurdî (Roger Lescot reyde)
- Rûpelên Elfabê
- Ferhenga Kurdî
- Rêzimana Elifbaya Kurdî
- Dîbaca Nimêjên Îzêdiyan
- Günlük Notlar
- De La Question Kurde / Kürt Sorunu Üzerine (Fransızkî û Tirkî)
- Were Dotmam (Şîîrê ey ke kovara Hawar de weşanîyayê)
- Edirne Sükutunun İç Yüzü (Kamuran Bedirxan reyde)
- Mustefa Kemal'e Mektup
- Hevind (tîyatro)
- Gazinda Xencerê min (hîkaye)