Roca Cinîyan

Seba Roja Cinîyan bi almankî yew poster, 8ê Adare 1914

Roja Cinîyan yê Cîhanî yan zî Roja Cinîyanê Kedkaran yê Dinya, 8ê Adare de yeno fîraz kerdene. No roj, hetê Miletanê Yewbîyayan ra seba pêro cinîyanê kedkaran sey roja roşanî ameyo qebulkerdiş.

Tarîxê Rojî

Tewr verî, 8ê adare 1857 de şaristanê New Yorkî yê Amerîka de seba seypêbîyayişî, semedê wedartişê şertanê neheqan yê xebata cinî û camêrdan ser o, mucadele dest pêkerd. 40 hezar xebatkarî yew fabrîkaya tekstîlî de seba şertanê rehet û rindan şîy grev û kar ca verda. Polîsan hêriş kerd xebatkaran ser û berê fabrîka xebatkaran ser o kilît kerd. Dima adir kewt fabrîka, labelê dorûverê fabrîka pêro bi barîkatan girewte bi. Xebatkarî nêeşkayî ganê xo bixelesnî. Zafane cinî, 129 xebatkarî merdî. Cenazayê nê xebatkaran hetê 100 hezar kesî ra amey wedartiş.

Serra 1910 de kombîyayîşê Enternasyonalê 2. şaristanê Kopenhagî yê Danîmarka de virazîya. Sereka SPD (Partîya Demokrata Sosyale yê Almanya) Klara Zetkîn nê kombîyayîşî de seba xatirê 129 kesan ke New York de hetê polîsan ra amebîy kiştiş yew teklîf da û no teklîfê aye kombîyayîş de hetê heme kesan ra ame qebulqerdiş. Goreyê nê teklîfî nameyê rojî zî sey "roja cinîyanê kedkaran yê dinya" panîya.

Serranê herbê Cîhanî yê yewin û dîyînî de tayê welatan de pîroxkerdişê nê rojî qedexe bi. Peynîyê serranê 1960an de Dewletê Yewbîyaye yê Amerîka de ame pîrozkerdiş û bi awayêko pêt ame rojevê dinya.

No roj, 16 kanune 1977 de hetê Miletanê Yewbîyayan ra sey roja cinîyan yê dinya îlan bi û a roje ra nat 8ê adare seba pêro cinîyanê kedkaran sey roja roşanî ame qebulkerdiş. Miletanê Yewbîyayan da zanayîş ke qebulkerdişê heqê seypêbîyayişê cinîyan seba aştîya cîhan zî baş beno. No semed ra a roje ra pey 8ê adare seba heqê cinîyan, seba mucadeleyê azadîya cinîyan her serre hetê cinîyanê cîhanî ra yeno bimbarek kerdiş.