Cihano Miyanên
| Cihano Miyanên | |
|---|---|
  | |
| Melumat | |
| Xısusiyet | Fictional continent |
| Wılayet | Arda |
| Leteyi | Beleriand, Rohan, Gondor, Arnor, Mordor, Rhovanion, Harad, Rhûn, Cuiviénen û Hildórien |
| Xerita | |
Cıhanê Miyani yew erdo ğeyaliyo u yew erdo ke terefê J. R. R. Tolkien ra vıraziyao. Cihano Miyanên romananê J. R. R. Tolkieniyê fantastikan de ca gêno u Efendiyo Engıştaneyan u Hobbit de, miyandê ninan de zaf namdaro. Namey Cihanê Miyanêni mitolociya Cermeni ra yeno u be namey oricinali ra namê cı Midgardo. Eyni zeman de Cihanê Miyanên ra Middenheim, Manaheim u Middengeard zi vaciyenê. Gorey mitolociya Cermenan ra Midgard asmênan miyan de ca gêno u be namey Bifrösti ra, uca de pırd esto u no pırd Cihanê Miyanêni ra raya veciyayışiya u cihanê Homayan Asgard ra raya şiyayışiya. Bınê Cihanê Miyanêni de welatê merdeyan Hel esto. Asmên yeweiyayışê newe ra, cihanê fiziki ra ameyo meydan. Tayê cihanan ; cihanê merdıman (Midgard), cihanê elfan (Alfheim), cihanê cuceyan (Niðavellir), cihanê Homayan (Asgard u Vanaheim) u cihano gizan/dewan (Jotunheim ve Muspelheim).
Cayê cı
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Cayê Cihanê Miyanêni rocvetışê Deryayê Gırdi de ca gêno. Zafêrê efsaneyanê Tolkieni ena mıntıqa de vêrenê ra. Eseranê Tolkieni de Cihanê Miyanêni de zemanê tewr verêni de qet koy, roy u ê bini nêvıraziyayi u cihan vengo. Wexto ke cihan veng biyo, tewr verên cihan de mıntıqa Amani ca gırewto u rocawan de mıntıqê bini biyê. Miyandê erdi de zi Cihano Miyanên ca gırewto. Namê miyani zi tiya ra yeno. Homayanê mitolocikan ra tepiya koy, roy, mıntıqey u şari vıraziyayi.
Şari
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Biyayışê cihanê miyanêni ra pey Homao mitolocik inca de tayê şari vıraştê. O tewr verên merdımi vıraştê u inan ra pey be rêze ra piya ê bınêni vıraziyayi;
- Adûnaicki
- Czarna Mowa
- Khuzdûl
- Rohirricki
- Westron
- Avarin
- Doriathrin
- Ent
- Drúedainicki
- Iglishmêk
- Mátengwië
- Nandorin
- Elf
- Talisk
- telerin
- Valarin
Heqa cı de kıtabi
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Heqa Tolkien u cihanê cı de zıwanê İngılızki de heta enıka zaf eseri nusiyayê. Tayê inan:
- The Complete Guide to Middle-earth, Robert Foster – kılawuzê Yüzüklerin Efendisi
- The Annotated Hobbit, Douglas Anderson – Hobbit
- The Road to Middle-earth, Tom Shippey – heqa eserê Tolkien' de yew esero linguistik
- The Atlas of Middle-earth, Karen Wynn Fonstad.
- Journeys of Frodo, Barbara Strachey – atlaso Efendiyo engıştaneyan