Processor

Sürétê prosesorı bı MHz wegêrênê. Ewro şar en tayın (minimum) 1,4 GHz prosesor kompitorandê xü dı gürweynenê. Prosesor ju leteyê CPU o.

Dı (2) qedemedı kompitor gürweyeno:

Leteyê sere antox: Qererê gürwey u ê düzeni dano

Leteyê aritmetik: Hésab keno u amoreno.

Frekans: Peymıtenı bı hertz a amorenê. Yani saniye dı çend fıni frekans doş beno. Saniye dı milyonê hertz beno megahertz. Her çendı megahertz kompitor dı vêşi bo, kompitor héndı rew gürweyeno.

Prosesor senin ameyo pêser

1- Leteyê BUSS (BİU): Enfermasyon, xeber u qodi RAM (mezgdê gürwey) ra ano. Prosesor Élaqa (kominikasyonê) bı RAM’a bı rayê kretzi kı ser qertê may (motherboard) dı estê u cı rê vanê buss bı inana kewno dewre.

2- Leteyê BUSS: Leteyê buss enfermasyon u qodi bı dı raya rışeno u no zı her fını dı şeno 64 BIT qontrol bıkero. Raya juwêrı şıno reseno mezgdê cach u uca dı 8 K hécım gêno. Raya dıdını zi şıno reseno CM (Configuring Manager) o zi qodi gürweyneno kı ka prosesor bıgürweyeyo senin enfermasyni bı resno sistem.

3- ALU weçeynayox: Verê qodi CM dı pawenê, qısmê binı ê prosesor yani ALU weçeynayox qereê kar ardenda enfermasyoni dano ka kamcin letey kompitori dıha efektif bıgürweyo.

4- Nımıtox (buffert) u qodwendox: Ju nımıtox mualumat gêno u şıno pey qodan gêyreno. Êy qodi kı nımıtox gêyreno qodê kı bı ALU weçeynayox beli kerdo. Nımıtox, qodê ALU weçeynayoxi deşifre keno u dıma açarneno qodê proxramiö kı proxram bışo êy mualumati aritmetik u mantıqi bıwano u bızano.

5- Leteyê ca vırnayenda amori: Heger desimal u ca vırnayenda amoran bıwazê vırnê, mesela: 33,3 gerek bırışê ju spesialist u nêy rê vanê prosesorê ê zere u êy rê zi vanê ‘leteyê ca vırnayenda amori’.

6- ALU’yê amorê cıtı: No leteyê kompitori dı, mualumat dı (2) lete dı yani aritmetik u mantıq dı héme enfermasyon bı ‘cıtamor’ o. Her lete 32 bit’a enfermasyon şıno reseno qodwendoxı. ALU gürweyê xü bı mualumatana ano ca. No mualumati CM ra yeno u CM zi ze kıtabo u cırê vanê ‘defterê sicili’.

7- Mezgdê cach qandê enfermasyoni: Êy dı héb letey yani aritmetik-mantıq u leteyê ca vırnayenda amori xeberê en peynêyêni rışenê kompitor CM. Cüwab u xeberê en peynêyêni bı leteyê buss (BİU) rışenê RAM, yani mezgdê gürweyê kompitori.

Çımey

Kıtabê Faruk İremet "Allmänt IT" (bı Swêdki).