Mıhemmed

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Mıhemmed
Melumato şexsi
Cınsiyet Camêrd
Cayê biyayışi Meka
Biyayış
Merdış (Hucrey şerifê peyğamberi de tırb biyo)
Cayê merdışi Medina
Pi Ebdullah ibn Ebdulmutelıb
Maye Amina
Zıwani Erebkiyo Klasik
Partner Xetica bint Xuweylid, Sawda bint Zamʿa, Hafsa bint Umar ibn Al-Khattab, Juwayriyya bint al-Harith, Aisha, Zaynab bint Jahsh, Safiyya bint Huyayy, Zaynab bint Khuzayma, Umm Salama, Ramla bint Abi Sufyan, Rayhana bint Zayd ibn ʿAmr, Maria al-Qibtiyya û Maymunah bint al-Harith
Domani Abd-Allah ibn Muhammad, Qasim ibn Muhammad, Ibrahim ibn Muhammad, Zainab bint Muhammad, Ruqayya bint Muhammad, Umm Kulthum bint Muhammad û Fatıma
Xanedan Banu Hashim

Mıhemmed (be Erebki: مُحَمَّدْ) merdumo ke dinê İslami de peyxamber qebul beno.[1][2] Mıhemmed serra 571ıne de Meka de ameyo riyê dınya. Nameyê piyê xo Ebdullah biyo û namey maya xo zi Emina biya.

Isra û Mirac

Cıwiyayış[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Mıhemmed be şeş-serre sey mendo. Khalıkê ey, Ebdulmuttalıbi o kerdo weyiye. Ebe 25 serri Mıhemmed be Xetica ra zeweciyayo. Goreyê mısılmanan ra ebe çewres-serre wehyi diyê ke Heqi cı rê ayeti rıştê. 62 (seşti û dı) serranê xo de de Mıhemmed merdo. Ewro mezela Mıhemmedi Medina dera.

Weynayış[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Mısılmanan çım de Mıhammed peyxambero peyêno/axıro. Ey ra dıme endi peyğemberi niameyê riyê dınya. O heyat de qandê dinê İslami guriya, dinê İslami aver berdo. Sıfte ey rê xanıma ey Xetica û lacê dedê ey Eli bawer kerd, ê mısılmanê tewr verêni biyê. Ebe Erebki nameyê peyğemberê zey Muhammed bin Abdullah (Lacê Ebdullahi Mıhemmed) vêreno.

Mıhemmed 570 ya zi 571 de şarıstanê Ereban Meka de maya xo ra ameyo dınya. Maye û piyê xo merdê, coka dedê xo Ebu Talibi o kerdo pil. Key o çewres serri biyo, o tayê şewan de şiyêne kafê Hira. Mıhemmedi vato ke Homayi ey rê wehiy dano û Cebraili zi ey rê wehyê Homayi ano. Mıhemmed wına ida kerda ke o Homayi ra wehiy gêno, zey peyğamberê binê ke İslam de ca gênê, merdımi dinê İslamiyeti rê sılaynê.

Raveri zaf kemi merdımi Mıhemmed rê peşti veciyê, şarê Meka ida ey qabul nêkerda, verba ey de vındertê. Tayê merdımê ke peyê Mıhemmedi ra şiyêne, ê remay Habeşıstan (ewro naca beno Etiyopya). Mıhemmedi zi be nezdiyanê xo şiyo Medina . Eno zi mısılmanan miyan de hicret qebul beno. Ey uca zi be şarê Meka suwendname vıraşto. Mıhemmedi heşt serri be şarê Meka lec kerdo. Dıma zi be 10.000 merdıman ra ordiyê xo şiyo Meka. Mıhemmedi o dem Meka kerda xo dest. Mıhemmed nêşayo Meka de zaf bımano, serra 632yıne de zi merdo.[3]

Mısılmani wexto ke nameyê ey dekernenê, piya vanê "Sela ellahu 'eleyhi we sellem" (Erebki: صلى الله عليه و سلم, ṣelâ Allāhu ʿeleyhi we sellem). Kılmkerdışê nê qısey nuştış de zey "s.e.w." beno û yeno be menaya "Sılam u rehma Homay ey sero bo".

Wendış û nuştışê Mıhemmedi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Mıhemmedi sero vaciyeno ke o nêzano bıwano ya zi bınuso. Qandê ey ummi vaciyeno, ummi zi "kamo ke be kıtaban virê xo pır nêkerdo, merdumo ke musnayış nêdiyo" areze keno. Wendış û nuştışê Mıhemmedi sero, ayetanê Qurane de zi, Sura Ankebût: 48, Sura A'raf: 158 û Sura Cuma: 2 de vêreno ra ke o nêzano bınuso û bıwano.[4] Mısılmanan ra gore Cebrail wehyê verêni "bıwane" ardo û vato ke bıwane, Mıhemmedi zi "Ez wendış û nuştene nêzanan" vato. No, oyo ke wendış û nuştışê Mıhemmedi rê çıme mocniyeno.[5] Yew zi cayê ke tede Mıhemmedi biyo pil, uca de qandê ke wendene û musayene ca nêbiyo vaciyeno. A ri ra ey rê ummi vaciyêne.

Mareyi û qıci[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Mıhemmedi des û yew (11) serran de be des û hirê (13) cêniyan mare bırna. Dı zewecanê xo teber de, pêro zewecanê xo Goç (Hicret) ra tepeya biyê. Demê Medina de, semedê her cêniya Mıhemmedi, dêsanê Mescidê Nebewi de têveri odeyi vıraziyay. Mısılmani semedo ke berzkerdene, cêniyanê Mıhemmedi rê "Mayê mısılmanan" vanê. Sura Ehzabi de ayeta 6ıne de (أمهات المؤمنين) vêreno ra: «Peyğamber, mısılmanan rê waştışanê (nefısê) inan ra veri de yeno. Cêniyê ey (Mıhemmed) mayê inanê.»

Rocê xoyê peyêni û merdış[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Serra 632yıne de, aşma [Adare]] de (9ê Zilhıca), roca arefe de Mıhemed 100.000 ra zêde mısılmanan rê Erafat de, Koyê Rahmeti de hitab kerdo. Heco Peyên ra dıma Mıhemmed peyser geyrayo era Medina û uca de biyo nêweş. Ey uca de be cêniya xo Aişe û keynanê xo ra mendo. Vatenan ra gore Mıhemmed, merdışê xo ra veri, key ke nêweşiya xo zaf aver şiya, kağıde û qeleme waştê û vato ke o wazeno ke semedê mısılmanan nuşte bınuso, hema dıma ca verdo.[6] Mıhemmedi tarixê 8ê Hezirane 632 de roca sêşemeye de weşiya xo vıni kerda, merdo.[7]

Qıseyê Mıhemmedi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  • Dı xesletan ra berzêr yew rındiye çıniya: Heqi rê bawerkerdene û qulanê Heqi rê faydeyın biyayene.

Menaya çekuye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  • xeslete m : xuya rındeke

Bewnên[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Çımeyi[bıvurne | çımeyi bıvurne]