Goni

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Wucıdê merdıman de raya goni (goyni)

Goyni wucıdê merdıman de awa-sura ke miyandê tamaranê merdıman de yena, şına u geyrena, ey rê vaciyena. Geganê goyn/goni ra organo deverdayışınık vaciyeno. Şınasiya ke serê goyni de xebetiyeno/guriyeno cı rê Hematolociye vaciyeno. Goni be pompe kerdışê qelbi (zerre) ra resena her cayê tenê merdımi. Be nefes gırewetış u nefes dayış ra piya goyni be oksijen u karbondioksid (CO2) nefes dana organan; organan weş pey gêna. Heto bin ra a proteinan resnena hucreyan u organan.

Yew merdımo gırdbiyay de herg yew kg'ê rê 70 ra heta 80 ml goni gıneno ra. Eno zi pêro-piya teqribi keno 5-6 litra goni. Goni qandê (semedê/seba) hemoglobin sura, eno zi oksijen ra yeno. Goniya ke zêdêri oksiyenına zaf sur niya hema eke hetê oksijeni ra feqira o waxt goni tenena sur bena.

Xeylê neweşiyê doktoran şenê be tehlilê goni bışınasniyê. Coka neweşxaneyan de en zêde goni tehlil beno.

Vılabiyayışê grubanê goniyan[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Faktorê resusi ra gune A, B, AB u 0 yo. Eke yewke goni de gereke grubê gonanê yewbinan pey bijero/bicero/bizero. Eke niya nêbi goyn bena pıhtı u tamaran dana ca u bile insan şeno bımıro. Enê 4 grubi goyni ra fına/reyna/unca 20 grubê bini estê.