Portal:Heqê merdıman/Ser

Heqê merdıman xoserbiyayış u heqê seriyê ke heme merdımi wayirê inanê, inan rê yenê vatış. Heqê merdıman de yewbinan ra cıyakerdışê ırq, şar, etnisite, din, bawerkerdış, zıwan u cınsiyeti çıniyê u her merdım şeno heqa xo bıgêro. Enê heqan sero u enê heqan ra heqa xo gırewtış rê her merdım hem viniyeno, cıyakerdış nêbeno. Desto bin ra, terimê heqanê merdıman oyo ki idealo. Tenê ke enê terimi vanê, ê sistemê mewcudi nêvanê ganê ke se bo, ey vanê. Rıçıkê heqanê merdıman de cihani rê heme merdıman raya heqe u yewbinan amardış de hem (eyni) u xoser yenê estê. Heqê merdıman her ten rê xoseriya heqa waştışê xo weçitış u şayayışê xo resnayışi vırazenê. Enê xoseri, xo xısusê heqanê binan amardış u nêcawıtış ra danê cı u ey sero mecbırêt esto. Yani be vatışê bini, heqi be gırewtış xo ser (mesulêt) ra yenê, xo kenê temam. Hassasiyetê merdım u heqanê merdıman sero felsefe miyan de vatışo verin ideolociya sofizmi de ameyo vinayış.

Heqê merdıman miyandê tarix de zaf apeyi şınê u seserre be seserre ameyê ewro. Tarixê qeydbiyay de konseptê din, kultur, felsefe u qanuni de heqê merdıman xo resnê cı u resayış motno. Xeylê çiyê antikiyê ke mendê, din u felsefe u heqê merdıman ra gırey danê, şenê zerrekê heq u hıquqê merdıman rê bıkewê. Miyanê heme ninan de en pili u muhimi ninan amariyenê; İmparatorê Persi Kûruşo Gırd dıma destê xo ra vıstışê İmperatoriya Babiliyo Newey, kerdış, niyet u emelê xo serra vera İsay 539ıne de Silındırê Kirosi sero nuştê. Hint Asokaya Gırde sero verê İsay 272 - verê İsay 231 miyan de Fermanê Asokay nusiyao u serra 622yıne de Suwendkerdışê Medinay nusiyao ke Mısılmani, Cıhudi Pagani zerrekê xo ra gırewtê u eşirê suka Yathribi (namê cıyo dımayên Medina) peyğamberê dinê İslami Mıhemmed miyan de vıraziyao u vıraziyayışi ra tepeya imza ameya eştış.