Xokıştış

Xoşkıştış wexto ke tede merdum be zanayış u melumatê xo zano ke fealiyeto ke o keno, ey kışeno u fealiyetê xo kıştene vırazeno u tepeya mıreno. Bınê xokıştene de xeylê sebebi nışenê ro.

İntıhar kerdış de merdum halê xo ra şa niyo, memnun niyo, şıdet vêneno ya zi bınê deprosyoni de maneno u cıwiyayışê xo yani heyatê xo rê peyniye dayene wazeno. Hama no zi esto ke bınê intıharkerdışi de pêro depresyon u raşt nêfıkırnayış estê.^[1]

Xokıştene sebeb ya zi kulturo ke aseno ra gore şeno bıberzniyo ya zi şeno bıcêrniyo. Teno ke ğeyelê xokıştene vırazeno ya zi xo dereca merdışi de dırbetın kerdene wazeno, şeno dı hal de bıbo: halo yewın oyo ki merdum wazeno ke merdumê bini ferqê ey ra bıresê, ferqê ey de bıbê ya zi merdum şeno raşta xo kıştene bıfıkırno yani merdumanê bini nêmuhimneno. Merdumo ke intıharkerdene wazeno şeno merdumanê binan rê mevaco ki xebera inan mebo, yani merdumê ke cı ra nezdiyê, semedê inan manipule mekerdene, inan rê fıkırê xo kıştışi nêkeno a. Merdumo ke senên hiskeno ya zi planê xo kıştışi senên vıraşto merdumê bini rê nêvato, fıkıriyeno ki na sebeb ra xo kışto.

Fıkırnayışê xokıştene pêro halo ke tede merdum bınê barê gırani de maneno u nêşeno xo bıveco, çımeyê xo naca ra gêno.

Sebebê xokıştışi

Zaf mıxtelif metodê xokıştene estê hama sebebê inan tek niyo. Cıgeyrayışan ra gore, xokıştene fealiyetê do kaotiko, yani zor zaniyeno u tenya tek faktorê riski çıniyo. Akerdnayışan ra gore zi nê faktoran miyan de serre, halo medeni, trauma ya zi tecızvênayış, deha veri de anciya intıharkerdış, şıkıtiya karakteri, bêomıdiye u depresyon vêniyenê.^[2] ^[3] Rêzenayışê foktoranê riskiyê binan zi wınayo:

Dec (deco fizikiyo ke weş nêbeno)
Rıciyayışo rohıni (deco ke merdışê yew merdey ra veciyeno)
Suc (decê zerri, ezabê wıcdani u cezaya hıquqi ra remayış)
Nêweşiya rohi (depresyon, şizofreniye, trauma)
Gurenayışê madey
Vınikerdışê finansali (qumar kaykerdış, karê xo ra teberbiyayış, karê xo vınikerdış)
Mewzuyê seksueliyê ke çareyê xo çıniyê, nêveciyenê (eşqa platonike, deca eşqi, problemê seksueli)

Sebebê biniyê ke konseptê xokıştışiyê rê raşt nêyene:

Din (êrışê intıhari, Heaven`s Gate)
Politika (intıharê politiki)
Lec (Kamikaze u wextê cengi de şıkıtışê psikolociya eskeran)
Sebebo ke heyat rê gıreydano, ey nêvênayış ya zi heyat bêareze (bêmena) vênayış

Referansi

↑ Bertolote JM, Fleischmann A, De Leo D, Wasserman D. Suicide and mental disorders: Do we know enough? Br J Psychiatry 2003; 183:382-383.
↑ Beck AT, Steer RA, Beck JS, Newman CF. Hopelessness, depression, suicidal ideation and clinical diagnosis of depression. Suicide Life Threat Behav 1993; 23:139-145.
↑ Garlow SJ, Rosenberg J, Moore JD, Haas AP, Koestner B, Hendin H, Nemeroff CB. Depression, desperation, and suicidal ideation in college students: result from the american foundation for suicide prevention college screening project at emory university. Depress Anxiety 2008; 25:482-488.

[1] Bertolote JM, Fleischmann A, De Leo D, Wasserman D. Suicide and mental disorders: Do we know enough? Br J Psychiatry 2003; 183:382-383.

[2] Beck AT, Steer RA, Beck JS, Newman CF. Hopelessness, depression, suicidal ideation and clinical diagnosis of depression. Suicide Life Threat Behav 1993; 23:139-145.

[3] Garlow SJ, Rosenberg J, Moore JD, Haas AP, Koestner B, Hendin H, Nemeroff CB. Depression, desperation, and suicidal ideation in college students: result from the american foundation for suicide prevention college screening project at emory university. Depress Anxiety 2008; 25:482-488.

[1]

[2]

[3]