Deniz Baykal
| Deniz Baykal | |
|---|---|
 | |
| Melumato şexsi | |
| Dewlete | Tırkiya |
| Cınsiyet | Camêrd |
| Cayê biyayışi | Antalya |
| Biyayış | |
| Merdış | (Turkish State Cemetery de merdo) |
| Cayê merdışi | Anqara(Krizê qelbi ra merd) |
| Wendış | Fakultay Hıquqi, Universitey Anqara, University of California û Universıtey Kolumbiya |
| Gure | Diplomat, Siyasetkar û Avoqat |
| Fıkır | Partiya Cumurêtia Şari, Social Democracy Party (Turkey) û Social Democratic Populist Party |
| Zıwani | Tırki û İngılızki |
| Hempar | Olcay Baykal |
| İtıqad | İslam |
Deniz Baykal (b. 20 Temuze 1938 - m. 11 Sıbate 2023), merdumê dê siyasetio. Sûka Tırkiya Antalya de ame riyê dınya. Baykal serdarê Partiya Cumurêtia Şari (Tırki: Cumhuriyet Halk Partisi). Piyê xo macirê Kofkasi Useyn Hılmi Bego, maa xo macira Mısıri Ferida Xanıma.
Tehsilê Deniz Baykali
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Baykali serra 1959ine de Fakultey Huquqi, Universitey Anqara de qedena. Fakultey İlmê Siyaseti, Universitey Anqara de serra 1960ine de bi asistan. Serra 1963ine de doxtora karê xo qedenê u dı serri dıma be bursê Rockefeller Foundationi ra şi DAY. Amerika de Universitey Kolumbiya u Universitey Kaliforniya, Berkeley de xebatê xo dewam kerd.
Heyatê siyasetê Deniz Baykali
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Serra 1960ine de hereketê telebeyan de Partiya Demokrate naskerde. 14ê Paiza Wertêne, 1973ine de weçinıtış de bi wekilê CHPy. Baykal Antalya ra bi wekilê qame.
Weçinıtış ra dıme, hıkumetê serdar Bülent Eceviti de koalisyonê CHP - MSPy de bi Wezirê Maliya. Serra 1978ine de Hıkumetê Ecevitiê 3. (hıirêyın) de bi wezirê Enerciye u Çımey Tabiiyan. Serra 1979ine Paiza Wertêne de weçinıtış ra dıme pêseramaena qurultayê CHPy de idarey rê zaf qısey vati. 12yê Paiza Verêne de Therba Erkeri ra dıme tenê wext Anqara Mektebê Zıwaniê Ordi (tr: ordu dil okulu) de ebe zor mend.
Baykal semedê (seba ke) qanuno bıngey 1982ine ra panc (5) serri siyaset ra bırriya a. Serra 1983ine de qedeğen (yasax) ihlal biye, Çanakkale Eskeriya Zincirbozani de dewrê 2. ebe zor mend.
Paiza Verêne 1987ine de weçinıtış de SHP ra bi wekilê qama Antalya. SHP de verên de bi serdarê grubê SHPy, ey ra dıme bi sekretero pêroine. Amnana Verêne 1988ine de ame sekreterina pêroine u 10ê Paiza Verêne 1990ine de istifa kerde, caverda. Hirê dewri verba serdarê SHPy, Erdal İnonüy de kewt weçinıtış, hama beşar nêkerd. Ey ra dıme zerrey SHPy de bi serey mıxalefeti.
Deniz Baykal ke wekilê qama Antalya bi, Tırkiya - Yewina Ewropa Karma Parlementolararası Komite Eşbaşkanlıkiye kerde. Konseyê Meclısiê Ewropa rê azaê parlamenteri (mebusi] çiniya we. Meclısê Tırkiya (TBMM) de azaina xericiya kerde.
Serdarê CHPyi
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Serra 1992ine Temuze de semedê qanunê qefelnayışê partiye, akerdoğan reyna imkan do cı, no imkan ra 9ê Paiza Verêne serra 1992ine de pêseramaena qurultayê CHP de serdar çiniya we. Zey Atatürki, zey İnönü o ki eke 54 serri bi, bi serdar. (Deniz Baykal; Atatürk, İnönü, Ecevit yew ki Hikmet Çetin ra dıme biyo serdarê CHPyê 5. [phancine])
Weçinıtışê 1994ine de politika çhepe biye hirê letey (SHP, DSP, CHP). Qayt kerd ke heni nêbeno, reyê mıleti beno lete, vat ke partiyê çhepi bêrê pêser. DSP na het ra nêame. SHPy rınd qaytê nê fıkıri kerd ey ra dıme 18ê Zımıstana Peyêne 1995ine de qurultay de nê dı partiy amey pêser. Bını çatiyê CHPy de biy top. Serdarê CHPy Deniz Baykal no qurultay de namzed nêbi. 9ê Paiza Verêne 1995ine de pêseramaene ra dıme bi namzed u bi serdarê CHPy. 30ê Paiza Wertêne 1995ine de koalisyonê DYP u CHPy de hıkumet de wezife guret. Yaverina Serweziri yew ki Wezaretê Xericiya kerd. Baykali dewa yew şarti ra koalisyon kerd ke, o ki rew wext de şêro newe weçinıtış. Tırkiya 24ê Zımıstana Verêne 1995ine de şiye weçinıtış.
Weçinıtışê 24ê Zımıstana Verêne 1995ine de reyna Antalya ra bi wekilê qame. Hama hıkumet ANAP u DYPy vıraşt. 23ê Gulane 1998ine de qurultayê 27ine de hirê dewri serdar çiniya we. 18ê Wesara Wertêne 1999ine de weçinıtış de CHP u Deniz Baykal meclıs nêkewti. 22ê Wesara Wertêne 1999ine de Baykali istifa kerde; wextê 30ê Paiza Verêne 2000ine de ame qurultayê 11ine de reyna serdar çiniya we.
Weçinıtışê 3yê Paiza Peyêne 2002ine de CHPy %19.4 [se ra des u new nuxta çar] rey ra 177 wekilê qame gureti, kewt meclıs. Deniz Baykal no weçinıtış de ki Antalya ra çiniya we. Dewrê 22ine TBMM de bi wezirê pêroina partiya mıxalefetê bıngey. 2003ine de qurultayê 30ın de reyna wezirê pêroine çiniya we. 2004ine Amnana Wertêne de heyet de verba mıxelif Mustafa Sarıgül ra pheşti gurete.
29ê Çeley 2005ine de heyetê CHPy de reqibê xo Mustafa Sarıgül dêm da u wezifey xo dewam kerd. 19-20ê Paiza Peyêne de qurultayê 31ine de 1158 rey pêro gureti u reyna serdarê pêroine çiniya we.
Baykali 10ê Gulana 2010ine serdariya CHPy ra istıfa kerd.