Sait Kırmızıtoprak

Sait Kırmızıtoprak
Melumato şexsi
Dewlete	Tırkiya
Cınsiyet	Camêrd
Biyayış	1935
Merdış	1971
Gure	Siyasetkar
Zıwani	Tırki

Dr. Sait Kırmızıtoprak an zî "Dr. Şivan" (b. 1935 − m. 1971 Civarik Dersim) yew newedar û sîyasetkaro Kurd bi. İzmir û Estamolê di doktorî wend.

Heyatê ci

Dr. Şivan dewa qeza Dêrsimî Qizilkîlîse (Nazmîya) Civrak/Civarik de, serra 1935ine de amo dînya. Nameyê maya xo Zore, ê pî kî Avas o (Avasê Îvîsî). Nê herdimîna Civrak ra yê, merdimê yewbîn ê. Zore (nufus de Zühre ama qeydkerdene) Civrak ra kêna Bertal Efendîyê Pîlî ya. 1934ine de tawo ke qanûn vejîno û dewlete peynameyan dana miletî; mensubê keyeyê pîyê Zore, yanê famîlya Alîyê Gulavî cîya-cîya peynameyan gênê (cêne). Birayo pîl Silêman Axa (Silêmanê Alîyê Gulavî) “Tanrıverdi”, birayanê bînan ra Bertal Efendî “Yurtsever”, Hemed bi Welî ra kî “Akbayır” sey peynameyî qebul kenê. Têpîya eynî dem de peynameyê pîyê Dr. Şivanî kî beno “Kırmızıtoprak”. Reya yewine, serra 1944ine de Civrak de mekteb beno ra û Dr. Şivan kî bi no tore dest bi mektebî keno. Dr. Şivan o taw 9 serre yo. 1949ine de kî Mamekîye de dest bi mektebê mîyanênî keno. No mîyan de kuwno îmtîhan û mektebo leylî yo bêpere qezenc keno. Naye ser o bi hevalê xo Xidir Benzerî ra pîya şonê Balikesîrî, (Balıkesır, r.55, ec.) sinifa 2yine ra dest pêkenê uca wanenê. 1955ine de qismê fenî yê na lîsa bi dereceyê “pekîyî” qedeneno.

Lîse ra dime keweno (kuwno) îmtîhanê unîversîte û tayê fakulteyan qezenc keno labelê peynîye de Fakulteya Tibî ya Unîversîteya Ege de qerar dano ci. O taw heqa 25 wendekaranê na fakulta bena ke burs bigêrê. Dr. Saît rêza hîreyine de bîyo û no semed ra kî unîversîte bi burs wenda. Demê ra dime, qeydê xo Unîversîta Ege ra gêno (cêno) û şono Îstanbul, Fakulteya Tibîya Îstanbulî (Fakulteya, r.55, ec.) de wendişê xo devam keno. Nê serran de, wendekarê kurd yê Universîteya Îstanbulî, hetê xebata sosyal û kulturî ra xeylê aktîf bîyê. Qet ke nê, ci ra qismê winî (henên) bîyê. Dêrsimijan kî mîyanê nînan de cayêde taybetî girewto. Peynîye de wendekarê dêrsimijî gamêda taybetîye erzenê û 16.02.1957ine de bi nameyê “Tunceli Kültür Derneği-İstanbul Şubesi” komelê saz kenê. Dr. Şivan, endamanê verênan yê na komele ra yew bîyo û zaf aktîf xebetîyo. Na komele demê ra dime dest bi weşanayîşê rojnameyî kena. Nameyê rojnameyî “Cerîde-i Dersim” o. Merdim şîkîno vajo ke jenosîdê 1937-38î sak kerdîbî Dêrsimî ser ra. No felaket bîbî sebebê tersêde bêsînorî. Sey seranserê vakûrê Kurdîstanî, Dêrsim kî heta o dem bêveng mendîbî, rastîyanê xo ra remabî. Labelê kar û xebata ke tîya de ma qal kenîme, game bi game bêvengîya kurdan şikite. Seke wisarî çitur ke vewre vileşîna ro, gul û çîçegî rîyê herdî qilasnenê ra tira/cira vejînê, welatperwerîya kurdan kî winî bîye. Nê kar û gureyî, hetê ra mîyanê kurdan de têkilîya sosyale kerde xurt, hetê ra kî can da hîs û fikranê neteweyîyan, ê binê herdî ra vetî. Dr. Şivanî, Fakulteya Tibî ya Îstanbulî (Fakulteya Tibî, r.56, ec.) 1962ine de qedenê. Ey hetê ra doktorîye kerde, hetê ra kî roje bi roje polîtîka rê zêdetir elaqadar bî. Aye rê sey elaqadar bî. Kesê ke ey nas kenê, pêro qebul kenê û vanê ke “Dr. Şivan cantêzik bî, fikirîyêne, wendêne û nuştêne. O, her tim mîyanê şarî de bî; kotî dewijî, karkerî, feqîrî bî, uca bî o. Têkilîya xo û întellektualanê kurdan her roj tayêna avê şîyêne. Hostayêde govenda kurdan bî Doktor. Lawikî vatêne, bi taybetî kî lawikê Dêrsimî.” Cîya-cîya rojname û kovaran de meqaleyê ey amêne nêşrkerdene. Mavajîme Forum, Yön, Dicle-Firat nînan ra tayê bî. Doktor, destpêkerdişê desserranê 60ine de zewejîya. Nameyê cinîka xo Îsmet Özevcek bî. 2 domanê Dr. Şivanî û Îsmet Xanime bî; yew laj yew kî kêna. Nameyê lajî Dara, ê kêna kî Rûken a.

Dem herçî ke aver şî, Dr. Şivanî kî karê xo yo sîyasî kerd girozin, raver berd. O, êdî şorişgêrê miletê xo yê bindestî bî. Wastişê azadîya kurd û Kurdîstanî, zerrîya ey de kile bîye û roje bi roje bîyêne berz.

No mîyan de başurê Kurdîstanî de xoverdayîşo mîllî, xeylê raver şîbî, mesafeyê muhîmî amebî girewtene. Dr. Şivan bi tayê embazanê xo ra, peynîya 1969ine de şî no parçe, uca tayê têkilîyî nayî ro. Doktor peyser ame labelê demê ra dime reyna şî. No mîyan de (1970) bi nameyê “Türkiye Kurdistan Demokrat Partisi” partîyêda welatperwere saz kerde. 1971ine de kî Dr. Şivan başurê Kurdîstanî de ame kîştene. Na perse ser o hetanî ewro zaf çîyê spêkulatîfî amê vatene. Dr. Şivanî Başûr de se kerd, têkilîya ey û Dr. Saît Elçî çitur bîye, o çitur û qey ame girewtene, se ame îdamkerdene; cewabê nê persan ewro hîna kî zelal nîyo. Şik çin o tarîxê ma yo nêzdî de, na perse trajêdîyêde girs a.

Kitabê ke nuştî

1. Kürt Millet Hareketleri ve Irak’ta Kürdistan İhtilali
2. Kuzey Irak Kürt Halk Hareketi ve Baas Irkçılığı
3. Zmanê Kurd
4. Cahş û Cahşîtî
5. Ezen ve Ezilen Milletler Sorunu
6. Memo Qol
7. Ferheng Kurdî û Tirkî (çarnayîş)