John Locke

John Locke
John Locke
Melumato şexsi
Dewlete	Qıraliya İngıltere
Cınsiyet	Camêrd
Cayê biyayışi	Wrington
Biyayış	29 Tebaxe 1632
Merdış	28 Tışrino Verên 1704 (High Laver de merdo)
Cayê merdışi	High Laver(Krizê qelbi ra merd)
Wendış	Christ Church û Westminster School
Gure	Filozof, Siyasetkar, doktor, nuştekar, merdumê İlmi û philosopher of law
Zıwani	İngılızki û Latinki
Maye	Agnes Keene
Pi	John Locke
İtıqad	Protestantizm
İmza

John Locke (29 Tebaxe 1632 – 28 Tışrino Verên 1704) filozofo İngılızo liberalo klasiko.^[1]^[2]^[3] O serra 17. dı merdımê do delğeyıno, ê namdaran miyan dı mariyeno. Ey serbestiya delğey, kerdışê merdıman be raya mezgi ra akerdışi rê gırweyo, yani filozofo rasyonalo coka zi qıtay Ewropa sero vıraştoğanê Çağê Roşniye ra yewo. Gorey John Lockei mezgê merdımi biyayışê xo ra vengo, yani key merdım yeno dınya mezgê cı dı çiyê çıniyo. Lock ney rê vanê tabula rasa. Merdım key beno pil, hêdi hêdi mezgê ey be tecruban beno pırr.^[4]

Heyatê cı

John Locke nezdiyê Bristoli, Wrington dı biyo. Keyê xo qumaş rotêne, qezencê xo ana vetêne. Piyê ey dıma karê xo vırno, bazirgani verdao, vêrao û kewto noter. Piyê cı mezhebê Puriteni ra bestiyao, o pol tepışto. Locke wıni zi tesırê piyê xo dı mendo. Locke mısayışê xoyo berz, Universıtey Oxfordi dı kerdo, şınasiyê dormey sero tıb wendo. Key kı o kewto kar, hem nuştekar hem zi siyasetkar bi, wıni gırweyo. O raver Dukayiya Brendenburgi dı nuştoğê elçiyê İngılızi biyo. Dıma o ageyrao İngıltere, 8 serri kışta yew aristokrato İngılız be nameyê Shaftsbury doktor biyo. Ey 1683 dı mecbur mendo, remao Hollanda, İngıltere ra abırriyo. Hema, 1689 ra Revolusyonê İngılızi ra tepeya, şao reyna bêro İngıltere. Hema na aylim zi reyna mecbur mendo kı şıro Fransa, cayê xo terk kerdo, şiyo Fransa.

Mentalitê ey

Locke, pêro nuşte û gırwanê xo dı nuşto kı gani her çeşıdê gelenek û otoritey ra bêro xılesnayış, teyna cıwiyayışê merdımi dı mezgê xo şeno qılawuz bo, yani gani merdım teyna aqılê xo bıgırweyo. Ey be enê vênayışanê xo, yew serdarê Liberalizmi, mentalitê dinê tebiiy, Pedagociya Rasyonale biyo. Ey hetenayışê mıtlaqiyeti kritik kerdo, waşto biyaro cêr, rıcno û wıni name kerdo. Be enê kerdışanê ey hirê revolusyoni, İngiliz, Amerikan û Fransız biy, amey meydan. O û pêdıma Jean Jacques Rousseau û Thomas Hobbes), inan doktrinê hıquqê tebii şevekno. Gorey Locke, key merdım gırey xo be dınya bırneno, o taw şeno çiyê bımıso, xo bıresno. Merdım be hisanê xo wahêrê zanayışi niyo. Ey delğey dınya, testkerdış û delğey do sistematik qebul kerdê. Mentalitê ey dı cayê delğanê doğmatikan çıniyo. Teyna merdım xo sineno (xo ra hes keno) û gırwenayışê aqıli biyayışê etiki piya xo ardo. Gorey ey, yew serdar otoritê xo rızay şarê xo rê deyndaro. Yani merdımi zaf zemanê veri dı bêhukmat cıwiy. Ema merdıman heq û hıquqê xo şevenayışi rê yew hukmat vıraşto, biy arê, komi vıraştê, hêdi hêdi hukmati vıraziyay. Ney rê zi sıwendnameyo sosyal yeno vatış. İqtıdar, çımey xo rê deyndarê şariyo, şari rê deynê xo esto. Wıni zi gani iqtıdar heq û hıquqê şari bışınaso, qebul kero. Eger iqtıdar heq û hıquqê şari qebul nêkeno, caweno û nêşevekneno, o zeman şar şeno iqtıdari biyaro cêr, bırıcno, karê xo ra teber kero.^[5]

Nuşteyê cı

Referansi

↑ Locke, John. A Letter Concerning Toleration Routledge, New York, 1991. p. 5 (Introduction)
↑ Delaney, Tim. The march of unreason: science, democracy, and the new fundamentalism Oxford University Press, New York, 2005. p. 18
↑ Godwin, Kenneth et al. School choice tradeoffs: liberty, equity, and diversity University of Texas Press, Austin, 2002. p. 12
↑ "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme". Archived from the original on 2014-01-29. https://web.archive.org/web/20140129180824/http://www.dusuncetarihi.com/makale/insanin-anlama-yetisi-uezerine-bir-deneme-1.
↑ Thomson, David, "Siyasi Düşünce Tarihi", Şule Yayınları, İstanbul 1997, s. 79-95.

[1] Locke, John. A Letter Concerning Toleration Routledge, New York, 1991. p. 5 (Introduction)

[2] Delaney, Tim. The march of unreason: science, democracy, and the new fundamentalism Oxford University Press, New York, 2005. p. 18

[3] Godwin, Kenneth et al. School choice tradeoffs: liberty, equity, and diversity University of Texas Press, Austin, 2002. p. 12

[4] "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme". Archived from the original on 2014-01-29. https://web.archive.org/web/20140129180824/http://www.dusuncetarihi.com/makale/insanin-anlama-yetisi-uezerine-bir-deneme-1.

[ref492-5] Thomson, David, "Siyasi Düşünce Tarihi", Şule Yayınları, İstanbul 1997, s. 79-95.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]