Fransa

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Fransa
Paris from the Arc de Triomphe, 17 October 2019.jpg
Desmal û Arma
Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg Armoiries république française.svg
Melumat
Ware Dewleta hegemonyal
Mıntıqa Ewropa Rocawani
Embıryani İspanya, Andorra, Belçıka, Luksemburg, Almanya, İswiçre, İtalya, Monako, Brezilya, Surinam û Qıraliya Hollanda
İdare Government of FranceFrench Parliament
Erd 643 801 km2
Nıfus 67 749 632
Hıkumet Sistemê serdareya nimeyın
Serdar Emmanuel Macron
Kodê telefoni +33
Leteyê saete UTC+01.00
Kodê interneti .fr
Zıwano resmi Fransızki
Merş La Marseillaise
Cayo tewr berz Mont Blanc
Cayo tewr nızm Étang de Lavalduc
Pere Ewro
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,9
Xerita
EU-France (orthographic projection).svg

Fransa, mıntıqa ra zımey rocawanê qıtay Ewropa dera. Zımey Fransa de Deryayê Manşi, veroc de İspanya u Deryao Sıpê, rocakewtene de Belçıka, Luksemburg, Almanya, İswiçre u İtalya; rocawan de Okyanuso Atlas estê. Paytextê Fransa Pariso. Fransa ezay NATOy, ê Yewiya Ewropa, Mıletanê Yewbiyayiyan (UN) u G8ia. Sistemê idarey demokrasiyo.

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Tarixê Fransa zaf dewletiyo. Seserra 2ıne u Seserra 3ıne de şarê Fransa Xrıstiyaniye qebul kerde. Çağê Miyanêni de qıralanê qıcan Fransa de hukım kerdo u sistemo feodal estbiyo. Labelê serra 1804ıne de Napolyoni qraliya Fransa vıraşta. Esrê 19. u 20ıne de Fransa zaf koloniy/mıstemerey gırewtê u zaf terteley kerdê. Wextê Cengê Dınyayê I. u IIıne de Fransa bınê işğalê Almanya de menda. Serra 1962ıne de Fransa, Cengê Cezayiri kerd vini u Cezayiri xo xoseriye ilan kerde.

Coğrafya[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İklım[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İklımê Fransa honıko. Seba awıka germıne (Gulf Stream), wextê zımıstani heway Fransa zaf serdın niyo. Erdê Fransa her daim kheweyo.

Sûke[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Xeritay Fransa

Sûkê gırdi (2012):

Sûka Parisi zaf raver şiyo. Banê xeylê berzi u bınaê ke hetê mımariye ra hewl vıraziyayê, tede estê. Paris paytextê borsayo, merkezê iqtısad u siyasetê Fransayo.

Nıfus[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Nıfusê Fransa 63 milyono. Fransa hetê nıfusi ra (Almanya ra dıme) Ewropa de rêza dıyıne (2.) dera. Şarê Fransa sûkan de cıwiyeno, dewıcê xo senıkê; nuştekar u wendoğê xo zafê. Dinê Fransa Xıristiyaniya, labelê ateisti zafê. Tede tayê Mısılmani, Musewiy u Hinduy zi estê. Zıwano xoyo resmi Fransızkiyo, hema tayê şarê Fransa zi Katalanki, Bretonki u Basqki qısey keno.

Ekonomiye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İqtısadê Fransa zaf pêt u qewetıno u dınya de rêza şeşıne (6.) dero. Teknolociye u sektorê turizmi Fransa de zaf raver şiyê. Turizmê xo zaf muhımo; her serre 75 milyon turisti şonê Fransa. Serra 2005ıne de şirketanê Fransa u Ewropa tiyareyê gırdi (Airbus A380) vıraşti.

Çımey[bıvurne | çımeyi bıvurne]