Cumhuriyetê İrlanda

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Cumhuriyetê İrlanda
Desmal û Arma
Melumat
Ware Dewleta hegemonyal
Mıntıqa Yewina Ewropa
Embıryani Qraliya Yewbiyayiye û İrlanda Zımey
İdare Government of IrelandOireachtas
Erd 69 797 km2
Nıfus 5 123 536
Hıkumet Cumhuriyet
Serdar Michael D. Higgins
Kodê telefoni +353
Leteyê saete UTC±00:00
Kodê interneti .ie
Zıwano resmi İrlandki û İngılızki
Merş Amhrán na bhFiann
Cayo tewr berz Carrauntoohil
Cayo tewr nızm North Slob
Pere Ewro
Ravêrşiyayışê heqa merdıman 0,95
Xerita

Cumhuriyetê İrlanda dewletê da Ewropaya. Cayê xo mıntıqa ra zımeyê rocawanê qıtaya Ewropa dero. Dormeyê İrlanda de Qraliya Yewbiyayiye (İrlandaya Zımey), Okyanuso Atlas u Deryayê Zımey estê. Paytextê İrlanda sûka Dublinio. İrlanda ezaya Yewiya Ewropa u Mıletê Yewbiyayeya. Sistemê idarey cumhuriyeto.

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Mabênê serranê 1801 u 1922ıne de İrlanda gırêdayiya Qraliya Yewbiyayiye biya. Wextê veyşaniya gırde (1845 - 1849) de nıfusê İrlanda zaf bi senık. Yew milyon merdumê İrlanda merd u yew milyon u nêm (1.5) merdumo İrlandayıc mıhacir bi u şi Dewletanê Amerikayê Yewbiyayiyan.

Mabênê serranê 1914 u 1922ıne de İrlanda u Qraliya Yewbiyayiye herb kerd. Serra 1922ıne de İrlanda xo reyna ra, xoser ilan kerd. Feqet İrlanda biye lete: Cumhuriyetê İrlanda u İrlandaya Zımey niyay ro. İrlandaya Zımey biye gırêdayiya Qraliya Yewbiyayiye; Cumhuriyetê İrlanda zi xoser mend. Labelê IRA zaf rehet nêvınete u IRA zaf herekatê gonıni kerdi u ninan de zaf merdumê İngılızi u protestani kışti.

İklım u sûki[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İklımê İrlanda honıko; sıliye zaf varena. Semedê awıka germıne (Gulf Stream) ra hewayê İrlanda zaf serdın niyo. Erdê İrlanda her daima kheweyo.

Bacarê gırdi:

Sûka Dublini zaf raver şiya. Banê xeylê berzi u bınayê ke hetê mımariye ra mıkemmel vıraziyayê, tede estê. Dublin paytextê borsayo, merkezê iqtısad u siyasetê İrlandayo. Zaf merdumê Yewiya Ewropa seba gurey amey İrlanda.

Xeritaya İrlanda

Nıfus[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Nıfusê İrlanda 4,1 milyono. Şarê İrlanda sûkan de ronışteyo; dewıci senıkê. Nuskar u wendoğê xo zafê. Tayê şarê İngılızi, Gali u İskoçi zi weşiya xo İrlanda de ramenê. Dinê İrlanda İsewitiya (mezhebê mıletê İrlanda Katoliko). Tayê Mısılmani u Musewiy zi tede estê. Zıwano resmi İngılızki u İrlandkio.

İqtısad[bıvurne | çımeyi bıvurne]

İqtısadê İrlanda zaf qewetıno. Her serre iqtısadê İrlanda (GDP) % 8 beno gırd. İrlanda zaf idxalat (eksport) kena. Teknolociye u sektorê ziraetê İrlanda zaf raver şiyê. Standardê heyati zaf hewlo.

Çımey[bıvurne | çımeyi bıvurne]