Zazakipediya:Piyakerdena Dewıjan

Wexto kı ma dewêda hirıs-çewres keyi bıgirê xo çıman ver u bahsê cı bıkerê, ma do tey bol çiyan bıvinê. Dewıjê pê vanê rojanê xo yê teng u herayan, weş u nêweşan, rınd u xıraban piya pırr kerê u piya ravêrnê. Veri wexto kı jew dewê dı, jew do neçar, bêkes u bêwahêr bıbıyayê yan zi a serı karê cı weş nêşiyayê, qezencê cı niyameyê yan zi afetê biyameyê cı sere dı u zerar mal u mülkdê cı ro günayê, yan zi külfetê keydê cı ra Ellay nêkerdê jew bımerdê yan zi nêweş bıkewtê, hıma ê dewıjanê cı yê binan xo resnayê cı. Destê cı tepıştê u armeteya cı kerdê. Dewıjanê cı hemını, hergı jewi kışta xo ra, gorey qüdret u qüwetê xo çıçi cı dest ra ameyê xo pey niyeştê u kerdê. Nêverdayê o dewıjê cı tengey kewo, rezil u pêrişan bo. Nêverdayê külfetê cı bıtewo u küçan kewo. Bı her hawaya armeteya pê kerdê u pê rê wahêr vıjıyayê.

Wextê kar u bari, wextê pali kerdenı u şele kırışnayenı, koli kerdenı, cıwên çarnayenı, kerge kerdenı, peme çinayenı, velg cınayenı, komır vetenı, bostan çinayenı, erd ramıtenı u herwına destê pê tepıştê u armeteya pê kerdê. Kesi nêverdayê karê jewi erdo bımano, zerar u ziyan maldê cı ro güno u malê cı pede şıro. (Bê afetan, feleketan u çiyo kı inan destı niyo, Homay destıdı ro, bê ê zerar dayenan).

Wexto kı jew keye dı jew nêweş bıkewtê, hıma pê peyra şiyê seredayeneyda ey, o ziyaret kerdê, hal u hewalê cı pers kerdê, çıçi lazımeya cı bıbıyayê, wexto kı cı dest ra biyameyê xo goşan pey niyeştê u hıma kerdê u ardê ca. Heta şami ra bıgi çıçi ê dewıjdê cı rê lazım bıbıyayê, ê dewıjanê cı sıreyêna u gorey qüwetê xo armetey dayê cı u kerdê. Wexto kı cıniya jew dewızi hal biyê, kewtê qeçi ver yan zi qeç ardê, heme cıni a dewı sero kom biyê, hergı jewi xover u istiqametê xo ya cı rê wahêr vıziyayê u armetey dayê cı. Taynan şami vıraştê berdê key cı yan zi dayê külfetê cı. Taynan qeç u qulê cı gırotê berdê keydê xo. Yanê cı rê çıçi lazımbiyayê kerdê. Wexto kı cıni ravey yan zi keyney ê keyedê tey qeçek ardi, yan zi nêweş kewti çınêbiyayê, keyney, yan zi cıniyanê dewê binan sıreyêna (nobeta) şiyê kar u barê ê keyi kerdê u wınyayê qeç u külfetê cı ra. Cı rê şami vıraştê, çınay cı şıtê, nan pewtê, dewar u çarwey cı êm kerdê u dıtê u herwına çı karê cı yê keyi u ê serdê lıngan bıbıyayê kerdê. Eger nêweşê ê keyi camêrd biyayê, no fın camêrdanê dewı armeteya kar u bardê ê keyiyê zor u gırani kerdê. (Yanê kar u baro kı cıniyan nêşayê bıkero, ê karan). Eger cıta cı bıbıyayê, sıreyêna şiyê cıta cı kerdê. Wexto kı malê cı yê karwaney şiyayenı bıbıyayê, o malê cı berdê karwaney. Wexto kı cı rê koli lazım bıyayê, şiyê koli kerdê u ardê key cı. Herwına çı karo zor u zahmet bıbıyayê herunda cı dı kerdê. Wexto kı karwanê dewı werıştê u malê xo berdê cana bıroşo, ê kı xortê cı yê resayey çınêbıyayê yan zi nêşayê bışiyayê, çiyê ê keyi zi ê binan xo dı berdê karwaney yan zi sukı dı rotê, Eger cı rê çiyê lazım biyayê, ê perandê cı ya ya cı rê çi herinayê u ardê key cı yan zi perey cı ardê u dayê cı.

Wextê şele kırıştenı, koli kerdenı u bar ardenı, eger her, qatır yan zi bergirê jewi çınêbıyayê, ê binan heywanê xo dayê cı u ey pa karê xo diyê. Yanê karê pê vetı. Taydê cı zi (Yanê ê kı vengi bi) tewrdê dewardê xo ya şiyê ê barê cı bar kerdê u ardê resnayê cadê cı. Bı her hawa u her kari dı, wexto kı şayê yan zi veng mendê armeteya pê kerdê, paşti dayê pê u karê pê vinayê.

Wexto kı dewıjandê inan ra jewi xo rê ban vıraştê, yan zi veyve bıkerdê u qeçê xo bıjewjınayê (Bızewıcnayê), ê dewıjanê ciyê binan gorey qüwet u qüdretê xo, gorey zanayenı u kerdenda xo, gorey tunıkı u paştida xo armeteya cı kerdê. Ê kı şiyê vıraştenda ê bani dı gırweyayê, ê kı cı rê malzeme, max, tirı, estunı, rewti, kerpit, si u herwına ardê. Veyvandı zi bı no hesaba armeteya pê kerdê. Kesê kı ameyê veyve, ê dewıjan şewı ê pê ra bara kerdê u berdê keyandê xo. Vıraştena şamiyan dı, hewadayena meymanan dı hergı jewi karê gırotê xo mıli ser u kerdê. O veyve zekı ê ê keyi nêbo, ê a dewı hemi bo. Wıni kar u barê ê veyvi ray berdê. Taynan kışta perana armeteya wêrdê veyvi kerdê, taynan zi zewbi paşti dayê cı. Bı no hesaba o veyve ray berdê u nêverdayê erdo bımano, yan zi kemey u nêweşeyê vıraziyo. Kê dest ra çıçi ameyê, ey o kerdê.

Wexto kı jewi erdandê xo rê dolı yan zi erqı aşanayê, fına camêrdê dewda cı paştida cı ra şiyê u çıçi cı dest ra ameyê kerdê. Wextê kerge gırênayenı heme piya şiyê, piya kar u barê xo kerdê, piya kergey xo gırênayê u piya hewadayê. Wıni kerdê kı nan u sola xo cê ra niyabırnayê. Hemını waştê kı nan u sola cı tey bıbo. Visolıney ra kesi hesnêkerdê. Yanê çı karê ê dewıjano gıran u bı kolektif estbı, hemını piya kerdê, piya hewadayê u piya werdê.

Wextê karıtenı u ronayenda baxçan, arêkerdenda pemi, gırênayena kergan, çarnayena cıwênan, qesnayena çarwan, roterdena dar u beri, çinayena velgan, kerdena koliyan, vıraştenı u qesnayena rez u baxşan u herwınadı heme dewıjan hıma-hıma piya kar kerdê u nê kar u bari ray berdê. Wexto kı xortê keyeyê çınêbiyayê bışiyayê nobeta çarwan yan zi ayrê, ê binan herunda ey dı qeçê xo rıştê. Wexto kı çiyê biyê, yan zi felaketê ameyê jewi sere dı, hıma heme bı lez u beza, bı ecele u rewşiyayeneya remayê armeteyda ê dewıjdê xo ra. O teniya nêverdayê u cı rê wahêr vıjıyayê.

Zewbi zi dewıjanê pê diqet kerdê kı dewar u çarwey cı nêkewê maldê pê u malê pê nêçıraynê. kesi nêwaştê kes zerar bıdo kesi. Zu-zu fını dewan dı tay merdımê şıtheram u mınzıri vıjıyayê, labırê ê binan o merdım tahzil u ceza kerdê. Eger bewniyayê, netice o yo nêbeno, o a dewda xo ra qewnayê. Kesi nêwaştê lınga jewi siyê ro güno u pa bıtewo. Tabi ewro nê çiyê wınasinan heruna xo verdaya mızırey, xayıney, bêbextey, qeleşey u nêweşey rê. Wa ê rojê veri fına peydı biyameyê, wa qe ma xo rê vıran u veyşan biyayê. Veri kê, kami zanayê bêbextey bıkero. Yan zi ê kı zanayê zi xo ra şermayayê. Labırê ewro ne şerm u ne zi eyb mendo.

Ma enbıryananê pê yê dı dewan zi, hewl dayê xo kı ma zerar u ziyan nêdê pêro, nêdê dewda xo ya enbıryanı ro u inan nêtewnê. Ma nêwaştê dewar u çarwey ma erd u mêşandê inan miyan kewê u tey bıçerê. Ma kesi bê müsade, bê destdayenı koliyêdê kesi nêkerdê. Wext biyê dewandê duran ra tay ameyê sımaq, benıkı, mazi, şêzi, tey, bewrınci, qıznawi u herwına çiyê ma yê miyandê mêşe u keran çinayê u waştê kı berzê dewandê enbıryanan ser u ma verdê pê yo. Labırê wexto kı çiyê do wına biyê, hıma gırd u pilanê ê wırna dewan xo miyan dı xo rê heyetê vıraştê u kokê ê meselan, ê çiyan kendê, hele raşto raşt niyo. Wexto kı raşt bıvıziyayê, zerar u ziyanê pê dayê u umışê pê biyê. yanê tım waştê kı meselanê xo, çerçeweyê pêyakerdenı u demokrasi dı hal bıkerê. Ìnan zanayê, eger fınê mabêndê inan dı lec bıbıyayê u goni bırıjyayê, hetan u hetan ramıtê. O wext kesi nêşayê rehat-rehat kar u barê xo bıkero u bê ters dest u qolanê xo bışano u bıgeyro. Qandê coy, qandê ê semedan tım waştê kı verni dı verniya çiyandê nêweşan bıgirê u nêverdê adır a merekda sımeri kewo, merekı bıveşo u nêweşi nabêndê cı dı peyda bıbo.

Çıme

• Koyo Berz