İsmail I
 |
No nuşte standardanê Wikipediya ra peyser mendo u zerrekê xo hewl niyo! No nuşte gani dest ra ravêro u reyna bınusiyo!
|
| Ismail I شاه اسماعیل یکم | |
|---|---|
Shahanshah of Iran | |
 Shah Ismail I. | |
| Reign | 1501–1524 |
| Successor | Tahmasp I |
| Consort | Daughter of Shirvanshah Khalilullah II |
| House | Safavid dynasty |
| Pi | Haydar Safavi |
| Maye | Halima Begum (also known as Martha) |
| Biyayış |
July 17, 1487 Ardabil, Iran |
| Merdış |
May 23, 1524 Tabriz, Iran |
| Defın | Ardabil, Iran |
Şa İsmail ya zi Şah Xetayi, (Farski Şah İsmail), namey hukımdarê dewleta Safewiyano. Ced u khalıkê piyê xo sırf piri biyê. O ra dıma zi ine xo eşto politika miyan, biyê hukımdari. Khalık u piyê xo hetê dışmeann ra amey kıştene. Şah İsmail zi merdımê dê xo o remno, yew ca de kerdo pil. Key ke biyo gırd, biyo hukımdarê dewlete. Vanê ke, maya xo zi keyna Uzun Hasaniya. Riyê enê ra serê dewlete Tırk benê, Tırki qısey kenê.
Khalıkê xo zi sırf Şafi biyo, ey ra dıme ey mezhebê xo vırno, vêrdo Şiiêni. O taw Anatoliye de Elewiy zaf biyê. Şa İsmaili zi raya des u dı imaman , Eli, felsefe u itıqadê inan gırewtê, Elewiy antê hetê xo. O taw Osmanıci zi dewletê da quwetıne biya. Selim I ordiyê xo gırewto, ameyo Çaldıran. Uca (ita) de ceng kerdo. Şah İsmail ceng kerdo vıni. Enê herbi ra veri zi, dıma zi Yawuzi Elewiyan rê zaf eziyet kerdo. Mufti ra fetwa vıraşto, fermanê Elewiyan veto.
Şah İsmaili ra tepeya zi dewleta Safewiyan hukım ramıto.
Koka Şah İsmaili
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Yew merik zi namey xo Ibn Bazzaz beno y serra 1500 de yew kıtab nuseno. Namey kıtabê xo "Safwat as-Safa" beno. No kıtab de vano ke, namey piyê khalıkê Şah İsmaili Sheikh Safi al-Din beno. Eno yew şêx beno. Ena sıra ra şeyhene dervaze dumano beno. ismail Sheikh Safi al-Din -> Sheikh Sadr ud-Dīn Mūsā ->Khwādja Ali->ibrahim->Sheikh Junāyd (Cünety)->Sheikh Haydar->Sa ismail.
Hatan junayd, khalıke xu şeyhe zu dergah bene. keyke junayd(Cüneyt) beno şeyh, u vano gereko ma devletra ki tesir bikime. xu erzono politika. O taw serey dewletanê karakoyunan Jahan Şah beno. hareketi cüneyd nesone xoşe ciyan şah. vaceno ki i bikişero. cüneyd i ki remeno şono (şıno) le raqibi karakoyunu. o taw raqibu karakoyunu akkoyunu bene. Şono vaye uzun hasan de zevecino. dısmenane xo jüneyd kişene. cae ye cüneyd lace xu haydar gêno. uki çena uzun hasan ceno. maya ismaili na cenıke bena. çı hinoki cenika uzun hasanı ki, keyna rumi bena. yani heta pira ismail kurdo, ama heta maya ra ki hem turkmeno hem grek (rum)o.