Eli

Eli
Melumato şexsi
Dewlete	Xilafetê Raşidun (en)
Cay biyayışi	Meke
Cınsiyet	Camêrd
Biyayış	15 Keşkelun 601
Merdış	29 Çele 661, 28 Çele 661
Cay merdışi	Kufa
Gure	Merdımê dewleti (en), Qadi, Fekih (en), muhaddith (d), mufassir (d) u Hakım
Zıwani	Erebkiyo Klasik (en)
Partner	Fatıma, Khawlah bint Ja'far (en), Umm ul-Banin (en), Umamah bint Zainab (en) u Asma bint Umays (en)
Domani	Muhsin ibn Ali (en), Hesen, Usên, Abbas ibn Ali (en), Abdullah ibn Ali (en), Jafar ibn Ali (d), Muhammad ibn al-Hanafiyyah (en), Zaynab bint Ali (en), Umm Kulthum bint Ali (en), Hilal ibn Ali (en), Ruqayya Mashhad (d) u Uthman ibn Ali (d)

Eli bin Ebutalıb 13yê Recebi, serra 30a Am-ul Fili de, Meka de ameyo riyê dınya. O baweriya İslamê Şıi de 14 mesuman ra dıyın u 12 imaman ra zi yewıno.

Namey Eli be Erebki Eli bin Ebu Talıb (علي بن أبي طالب ʿAlī bin ʾAbū Ṭālib [Lacê Ebu Talıbi Eli]) vêreno.

Dewrê Eli de İslam

Mısılmanê Şıiyi wexto ke namey ey (ya zi namey imamanê binan) dekernenê, dıma vanê "Eleyhisselam" (Erebki: عليه سلم, ´eleyhi-s selam). Kılmkerdışê nê qısey nuştış de zey "e.s." beno u yeno be mena "Selam ey rê bo".

Şınasiya Eli

• Name: Eli
• Leqeme: Murteza
• Kunya: Ebul Hesen
• Namey piyê xo: Ebu Talıb
• Namey maya xo: Fatıma
• Cayê biyayışi : Meka, Kebe de
• Tarixê biyayışi: 13. Receb, 23 (vist u hirê) serri Hicret ra ver
• Emr: 63 (şeşti u hirê) serri
• Mıdetê İmametiye: 30 (hirıs) serri
• Qıci (domani): 12 (des u dı /dıwês) laci, 15 (des u panc /pancês) keyney (çêney)
• Tarixê merdışi: 21. (vist u yew) Remezan, hicri serra 40 (çewres)ıne de
• Sebebê merdışi: pê şımşêriya ağuyıne
• Cayê merdışi: Kufa, İraq de
• Cayê mezela cı: Necef, İraq de

Qısey Eli

• Exlaqo rındek, embazo de tewr rındo; nişanê defterê emelê momıni exlaqê xoyo rındeko.
• Oyo ke nêheqiye ver de vıley xo keno çewt, lewey (hetê) heqa xo de şerefê xo ki keno vındi.
• Namus sedeqey rındekiyo.
• Jüan (zuwan) teraziyê mordemiyo.
• Lewey feqiran de ronışe, şıkrê xo zêdnenay.
• Mal u mılko newe herinaene ra aver, mal u mılko ke to dest dero, aver pê ey kar u gurey xo bıvêne.
• Xanedaniye (zenginiye) ğeribiye de zey welatia; xızaniye (feqiriye) ki welat de zê ğeribiya.
• Hewna ke nêkewtay raye, embazê xo, hewna ke nêkewtay ban (keye, çê) ki ciranê (embıryanê) xo pers ke.
• Zûrkerdene ra ber qısurê do gırd çino.
• Şehwet jü keyber ra kewno cı, aqıl ki keyberê bini ra veciyeno.
• Vatoği ro seyr meke (meewne), vatene (qıse, vate) ro seyr ke (bewne)
• Nıianê merdene, biyaena(dınya amayena)
• Merdene xo vira kerdene, qelbê mordemi kena kerrın.
• Mal u mılk çımê merdumi nêkeno mırd, zerreweşiya xo rê bıguriye/bıxebetiye.
• İnsan wexto ke weşoi hewn dero; wexto ke merd hewn ra werzeno.
• Rareyayışê (raxelesiyayış) merdumi, raştiye dero.
• Oyo ke ilmê xo ra nêdano kesi, o zey cahilano.
• Dı çi estê ke peyniya xo çıniya; yew ilm, yew ki aqıl.

Çımey

• Des û dı imami kamê?
• İmamo yewın, Eli kamo?