Gunnar Ekelöf

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Gunnar Ekelöf
Melumato şexsi
Dewlete İswec
Cınsiyet Camêrd
Cayê biyayışi Stokholm
Biyayış
Merdış
Cayê merdışi Sigtuna
Wendış Uppsala University
Gure Çarnaoğ, Şair û nuştekar
Zıwani Swêdki û İngılızki

Gunnar Ekelöf (1907-1968) yew nuskar u şairê Swêdij biyo. Şairê gırd Bengt Gunnar Ekelöf roc 15.09.1907 dı suka Swêd, Stockholm dı ameyo dınya.

Zıwan u İşkence[bıvurne | çımeyi bıvurne]

No şairo gırd zaf ray şiyo Kürdistan u qandê (heqdê) kırdasa (Kurd) dı şıir nuşnawo. Kı o wexta na Gunnar Ekelöf welatê Êreban, Kürdistan u Türkye gêyrayo, çiyêno xırab ucandı diyo şiirandê xü dı nüşnawo. Zıwanê cüwayış esto, qandê çıçi jewbiyayenda zıwani çınyo? Xü ra perskerdo. Servatenê êy 40 seri ravêrdo u nuştoxi kırdasi newe newe na nêweşeya xü vinenê.

Qıym nêkerdena zıwanê ma yê edebi, zeydê wendox u zeydê nuştox xü nişan dano. Ez nêy zaf weş zana kı, ez nuşteyê mıno ê sıfteyını dı şıma écız bıkera. Lo no zi esto kı, zıwanê zazaki/dımlıki wextê xü yo qeçekey dı ro. Héta werzero ser saqandê xü ser, nuşteyê ma zi ser gopali dı ray şıro. Beno kı no çarneyenı şıir Gunnar Ekelöf zi weş nêbo. Labırê ez zi zey qeçeka gamê xü erzena.

Wuniyo Gunnar, zıwanê to weşıbo ”o zıwano weş, kı ameyo işkence kerden u ameyo şıkyayenı” Welatanê ma dı tenya insani ninê işkence kerdenı. Zıwan zi işkence beno u o zıwano dewlemend, kıhan ameyo şıkyayen u ameyo işkence kerdenı, ameyo şıkyayenı. insanê ma yê Ewropa dı miyan dı zazayê ma dı çend nuştox vıcyayo. Ma veradê nuştoxi, zafê Zazayê ma nêşenê bıwanê, nêşenê bı zıwandê maya bınuşnê.

Héme çorşmeyê welati dı, zıwanê Zazayan, serehewadayenda xü cüwêno u no serehewadayışê zıwan, biyo serehewadayışê miletê ma zi.

Zıwan, wazenê bışıknê, wazenê vıni bıkerê. Labırê, zıwanê ma no çend seriyo, no zıwan niyameyo kıştenı. La çı wext ma bıwazê jew mektubı qandê aile, embaz u merdımandê xü bınuşnê ma pê fém (fam) nêkenê, no zi mısnenokı dıjmınê ma sero ma dı çendı barbarey kerdo.

Qandê çıçi mı nıka nêy çiy nuşna? Héme qandê noyo kı, ez wazena bı nêya şımarê bımısna Gunnar Ekelöf bıda. Bewnê se vano Şairo gırdê Swêdi. Kı no şair dı komita dı Nobel u komita dı Akademiya Swêdı ca gıroto u serdemey kerdo. Nıka ma bewnê se vano Gunnar Ekelöf: ”Zıwan ameyo işkence kerdenı u biyo pine u zey pine zelıqyayo ganê ma dı u merdım çı bıkero nêşıno bışwo bı awa, wuni biyo kı, zey guniya u biyo zey jériya, biyo zeydê nêweşeya weba, o zi bê dermano”.

Dıjmenê ma, beg u mırandê max ü rê ze kütık kar ardo, merdım u insani kerdê ezil u kepaze. Ma nêşenê merdımê xü rê mektubê zi bınuşnê hına nêyra nêweştır u éybê gırd esto? Qandê ju kêynekê, qandê ju kergı ma şenê insani bıkşê. Welatê ma yo şirin dıjmen destê xü dı kerdo parseci u insanê ma, camêrdey tenya keno, insanandê xü. Nêy ra tenya dıjmenê ma qezenç kenê. Nêy bızanê kı çendı ma xü parçe bıkerê, nêyra tenya dıjmınê ma qezenç kenê. Qezencê ma tenya noyo, ma zıwanê xü vira kenê, qeçekê ma zıwanê xü dı qısey nêkenê u qezencê ma yê gırd tenya guniya bırayano. O zi ze Gunnar Ekelöf vano; "O zi pineyo". Pine yê nêweşeyo. Bıfıkrê ser neydê...Çı wext merdım nêşeno bı zıwanê xü ya bınuşno, ka namusê o insani? Zordari, kêynekê ma, maya ma welat remnayo, namus kerdê bın lıngan zenginêya welat kerdê parçe parçe...u ma fına dıjmınêya bırayan kenê... Ganê ma dı no pine u nêweşeya weba niyo, la o çax no çıçi yo mırê vacê...?

Kıtabê Ekelöf[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  • 1932 dı Sent på jorden (Dıma ser érd dı)
  • 1934 dı Dedikation (Qandê jewı)
  • 1936 dı Sorgen och stjärnan (Êşı u estare)
  • 1938 dı Köp den blindes sång (Bıgi dêrê a bêçımı)
  • 1941 dı Färjesång (Dêrê kelekı)
  • 1945 dı Non Serviam
  • 1951 dı Om hösten (Derheqı payızı)
  • 1955 dı Strountes
  • 1959 dı Opus incertum
  • 1960 dı En Mölna-elegi (Mêlnayêno şıir yê hêşı)
  • 1962 dı Sent på jorden med Appendix (Dıma ser erdı bı Apantis)
  • 1962 dı En natt vid horisonten (Horisonti dı şanê) 1930-1932 ameyo nuştenı
  • 1962 dı Dıván över fursten av Emgıón
  • 1966 dı Sagan om Fatumeh (Istanıkı derheq dê Fatumeh)
  • 1967 dı Vägvisare till underjorden (Rayverı bın érdi)

Dıma Ekelöf, nêy kıtabê cı neşır biyê[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  • 1969 dı Partitür (Kıtabê notayê müzikı)
  • 1969 dı Lägga patience
  • 1971 dı En självbiogarfı (Biyografi
  • 1973 dı En röst (Vengê)
  • 1941 dı Färjesång (Dêrê kelekı)
  • 1981 dı Grotesker (Nêweş)
  • 1981 dı Tolknängar : Hundra år modern Fransk dikt (Se ser şiirê Fransızan).
  • 1981 dı Valfråndskaper (Embazeya amorde)
  • 1957 Blandade kort (Kaxıdê pêmiyan)

Şıirê cı[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Diwanê qandê begê Emgión[bıvurne | çımeyi bıvurne]

-1-

Noşê no bı çımanê no fül

veredana ez bı payızı

Êe, noşê no fül

bı a kı kes nêvineno

qandê coyo kı mı gırot

kı bıvina


Süretı merdey u saxi

qıym nêkerdena hinsaney

u a tenya mühim o

ema eger o

yasax o qandê mı

kı qısey kerdenı


Ez vındena miyanê baxçeyê Epikoüros

wüca dı vılıki dano darı defne

U ay homayên gırdi

düriyê bêdım


-2-


Qeftanı mı adır vereda

a kı mı verniyê qapi dı gırot;

a kı destine mı germ nêke

O kı wuca dı ver qini dı bêveng ronışt bı

tenya Vezir destanê cı ser méde yê cı pêser bi

nişanê kole biyayenı bi

fekê xü deyn da qıseyê kı mı fam nêkerd

dıma mı fam kerd


Nıka ez kêye dı ra

labırê nıka nêşena bıvina koyanê xü

pêhesêna xeberê inan

ay Tatari kı xeberê ina resna mı:

-Bıdê mı rê welê Kürdistanı

welê Bexdad dı

Bıdê mı rê guniya Ermenistanı

bı érda jew bıkê gola Wanı

Bıdê mı welê Pelopónessos...

...Lı no awa dı bêveng şewqê mı

zane biyayeya mı qandê xü

rüçıkê mı dı qermıçi zaf bi

bi zey qırıka el´elo

çımê mıno siyah dı

meraqê gırd

bêderman biyo mêrxasey

o respekt bê éfo

u veng, biyo bê hermoni

pize ameyo kardi kerdenı

u dıma heme çi, amo zelıqnayenı

celat, merdım rüçıkê cıra sınasneno

u lıngi, ina şıknay

zıwan biyo qandê mahsi u şerab

u zey yê wazeno bımro.


Nıka qısmey rakewto

qısmey zi -bêmaneyo

hézkerdenı qandê mı

hézkerdenı pêwisto

u zey, destê cı wazeno

bımro destanê mı dı.

Wüni ez xü vinena ser awı dı

o pisey peydê mı dı mend

jew qıralê Kürda

qandê êy kütık vanê,

vano Romi, zeydê Selçüqi


O zıwano weş kı ameyo işkence kerdenı

u ameyo şıkyayenı

kamci zıwan dı, ez xü daya bawer kerdenı

labırê, nêkı bê vengeya mı bi

u o leke işlıkdê mı ser dı

merdım nêşeno bı awa bışwo,

nêşıno zeydê güniya, jeriya

o pine dıjmını

zey nêweşeya weba

u nêweşêya weba siyahtır.

Çıme[bıvurne | çımeyi bıvurne]