Karl Marx

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Karl Marx
Melumato şexsi
Dewlete Qraliya Prusya
Cınsiyet Camêrd
Cayê biyayışi Trier
Biyayış
Merdış (Highgate Cemetery de merdo)
Cayê merdışi Londra(Lung disease ra merd)
Wendış University of Bonn, University of Jena, Humboldt University of Berlin û Gimnasium Real Frederick William III
Gure Ekonomist, Rocnameker, Tarixwan, Filozof, Sosyolog, revolutionary, Şair, Siyasetkar û nuştekar
Fıkır Communist League
Zıwani Almanki
Hempar Jenny von Westphalen
Domani Eleanor Marx, Jenny Longuet, Laura Marx, Edgar Marx, Frederick Demuth, Heinrich Edward Guy Marx û Jenny Evelin Francis Marx
Maye Henriette Presburg
Pi Heinrich Marx
İtıqad Ateist
İmza İmzaya cı

Namey xoyo tam Karl Heinrich Marxo (Marx: bıwane [Marks]); (biyayış: 5 Gulane 1818 Trier, Prusya de ame dınya - merg: 14 Adar 1883 Londra). Yew filozof, ekonomist u newedarê (dêmdaoğê) seserra newêsıne (19.) de cıwiyao. Ronaoğê Komunizmio. Derheqa zehf çiyan de nuştey xoyê fıkriyat u lomkeri (kritiki) estê. Marxi bawer kerdêne ke kapitalizm do xo be xo peyniya xo biaro.

Heyatê Marksi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Karl Heinrich Marx domanê (qıcê) keyeyê dê Cıhudio hirêyıno, bacarê Trieri (Prusya) de ame dınya. Sebebo ke Prusya diplomay hıquqi nêdaêne Cıhudan, piyê Marksi xo mecbur di, geyra a, bi Xıristiyan. Namey maya ey Henrietta biye. Namey wa u bırayanê ey zi Sophie, Hermann, Henriette, Louise, Emilie u Caroline biye.

Wendış[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Marks heta bi hirês (13) serre, keye de wend. Dıme ra ki Gymnasium (Lise) ra mezun bi, hewtês serri de semedo ke hıquq bıwano şi univestıtey Bonni. Marxi waştêne edebiyat u felsefe bıwano, labelê piyê ey nêverdao o nê qısman bıwano. Tepeya piyê Marksi serrê o şırawıt (rışt) universıtey Friedrich-Wilhelmsi, oyo ke Berlin dero. Marx uca fıkranê ateistan ra tesir bi. Marx serra 1849ıne de şi Londra u hetan mergê xo uca de mend. Aca embazê xo Friedrich Engels nas kerd (şınasna). Kitabê Marx u Engelsio meşhur Das Kapitalo. Eno kıtab hirê cıldio. Cıldê yewıne heta letey dıyıne Marxi be Engelsi ra pia nuşto. Ê hirêyıne Engelsi nuşto. Karl Marx zehfêr çehar hebi merdıman ra tesir biyo. Enê: Hegel, Adam Smith, David Ricardo u Rousseauê.

Merg (merdene)[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Kanunê 1881ıne de ke ceniya Marxi Jenny merde, Marx nêweş kewt. Marx bronşit u ploreziye 14ê Adari (Marti) 1883ıne de merd. Mezela ey Londra dera.

Bibliyografya[bıvurne | çımeyi bıvurne]