Ateizm

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Ateizm

Ateizm namê şiyayışo felsefiyo ke tede Homa, çiyê dini, çiyê ğeyali u çiyê metafiziki rê bawer niyo. Ateizm çiyo ke raşto, ney pê raya diniye ra akerde kerdış qebul nêkeno; ney pê mezgi ra akeno. Ateizm pêro be bêdini vaciyeno hema ninan miyan de ferq esto; zey Ateizmi dinê rocvetışê duri de ki Homa çıniyo.

Ateizm Homa u ya zi vıraştoğo bin qebul nêkeno u inca ra teizmi ra cıra beno. Deizmi ra gore Homa esto u vıraşto heme çi, Ateizm ney ra zi cıra beno. Panteizmi de Homa heme tebieto u Ateizm ney ra zi cırayo. Agnostisizm vano ki merdum nêşeno pê mezgê xo Homa bımuso ya zi bızano, Ateizm Agnostisizmi ra zi cıra beno.

Yew cıgeyrayışo newe vano ki 13%ê merdumanê cihani, ateistê; amorê merdumê ke yew dini rê bawer nêkeni %20ê nıfusê cihanio.[1] %20ê merdumê Yewiya Ewropa ateistê[2]; 30% nıfusê Kanada ateistê.[3]

Merdumê ke bawer nêkenê; %79ê merdumê Cumhuriyetê Çeki, %60yê merdumê Estonya, %71ê merdumê Koryay Zımey, %60yê merdumê Japonya, %56ê merdumê Hong Kong u %52yê merdumê Çini vırazenê. Serra 2005 de %1ê nıfusê Amerikay biyê ateist u dıma 7 (hewt) serran, serra 2012 de %12ê nıfusê Amerika xo Ateist vatê.[4] Amerika de amorê dindaran serra 2005 de %73 biyo, serra 2012 de kowto %60i ra, yanê kemiyao.[5]

Merdumo ke Homa u estiya Homay ğeyali vınêno, cı rê ateist vaciyeno. Tayê cayan de nuseno ki merdumo ke Homay nêşınaseno/nêzano, cı rê ateist vaciyeno hema ney raşt niyo çunkê gorey ateistan Homa çıniyo, çiyo ke çıniyo senên bışınasiyo.

Etimolociye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Namê ateisti, zuanê Yunanki rayo, theos Yunanki de yeno arezey ra Homa. Verê theosi, herfa a yeno u herfê a enê vatey keno negatif. Namê Ateizmi serra 1587 de kowto zuanê İngılızki ra.

Vêrde[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Vêrdeyê ateizim, zaf kıhano, şıno Yunanıstano Antiki. Yunanê Antiki de Anaksimandros, Anaksogoras, Demokritos u Epikuros ateizmi temsıl kerdê, ateistê namdari biyê. Rocvetış de zi Hindıstani de Carvaka ekolê ateisti vıraşto. Dıma Ronesansi, Ewropa zaf aver şiya u xoseriya dini vıraziye. Dıma Revolusyonê Fransızi, seserra 19. de Ludwig Feuerbach, Arthur Schopenhauer, Karl Marx, Friedrich Engels u Friedrich Nietzsche ateist biyê.

Serra 1966ıne de Time (pêseroke) “Homa merd?” pers kerd u dıma nê persi musiyao ki nimê pêro dınya bınê idarey ateizmi dero.”[6] Serra 1977 de Enver Hoca Arnawudiye de ateizm ilan kerd, Arnawudiye dınya ser de ateizm de dewleta verêniya biya.[7]

Fotogaleriye[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Referansi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  1. "Archive copy". Archived from the original on 2013-10-21. https://web.archive.org/web/20131021065544/http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf. 
  2. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf
  3. "Archive copy". Archived from the original on 2014-08-06. https://web.archive.org/web/20140806125950/http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Zuckerman_on_Atheism.pdf. 
  4. "Archive copy". Archived from the original on 2014-06-29. https://www.webcitation.org/6QhAHAv1T?url=http://www.pewforum.org/files/2012/10/NonesOnTheRise-full.pdf. 
  5. http://www.bbc.co.uk/news/magazine-19262884
  6. TIME Magazine cover online. 8 Apr 1966. Retrieved 2007-04-17.
  7. Majeska, George P. (1976). "Religion and Atheism in the U.S.S.R. and Eastern Europe, Review." The Slavic and East European Journal. 20(2). pp. 204–206.