Tibet

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Tibet
Melumat
Dewr Mıntıqay coğrafya, highland, Mıntıqay kulturi û Mıntıqey wêrenayey
Dewlete Cumhuriyetê Şariê Çini
Wılayet Inner Asia û China
Ware Tibet Autonomous Region û Tibet
Erd 2 500 000 km2
Nıfus 3 002 166
Berziye 4 380 m
Cayo tewr berz Koyê Everesti
Geokod 8449601
Xerita
Xerita
Map

Tibet (be Tibetki: བོད་; bod, be Çinki: 西藏) cao ke miyanê Asya de ca gêno, welatê şarê Tibetiyo. Berziya Tibeti heta 5000 metreyi ra veciyena, coka ke naca zey "serê cihani" zaniyeno. Dorme ra hetê zımeyi de Şincan Uğyur u Qinqhai, rocvetış de Sichuan, veroc de Hindıstan, Bhutan u Nepal estê. Paytextê Tibeti Lhasayo. Zemanê veri de Tibet serbest u xoser biyo. Heta serra 1950ıne Tibet xoser mendo, xo idare kerdo. Cumhuriyetê Şariê Çini serra 1950ıne de ameyo tiya, işğal kerdo u vısto ra destê xo. Hukmatê Cumhuriyetê Şariê Çini ra gore, Tibet her tım herra Çini biya, teyna miyandê serranê 1913 u 1950ıne de destê hukmatê Cumhuriyetê Şariê Çini ra veciyo. Yanê Çini ra gore naca hetê vêrde ra herra Çiniya tarixiya.

Tibetıcan ra gore zi Çin kultur u şarê Tibeti kerdê xırabe, kıştê, naca de cênosid (qırrkerdış) vıraşto u Tibeti sero cênosido kulturel vırazeno, rameno. Hukmatê Çini ra gore zi idaya (vatena) Tibetıcan raşt niya, spekulasyonê teberê raşti dera. Serra 1959ıne de Dalay Lama verba hakimiyetê Çini de serewedarıtış vıraşto. Humkatê Çini u Dalay Lama ameyê pê, inan miyan de pêameyış (sulh, aştiye) vıraziyao. Dalay Lama vêrdo ra Hindıstan. Hema ke ewro zi Cumhuriyetê Şariê Çini u hukmatê Tibeti miyan de, Tibet erdê Çiniyo ya zi niyo, problemi estê.

Tibeto kulturel/tarixi

  Tibeto ke miyandê Çini de maneno
  Erdê ke grubê Tibetıci heqe ida kenê
  Tibeto ke Çin vêneno.
  Aksai Chin, cayo ke Hindıstan heqe ida keno
  Cayo ke erdê Tibetiyo hema kontrolê Çini de niyo.
  Cayê ke erdê Tibetiyê kulturelê.