Zazakipediya:Zazakiyê Grafematikio Standard

Zazakiyê Grafematikio Standard:

Sufiksi

• Peybend -ış zıwano standard de naman ifade keno.
• Peybend -en zıwano standard de wextqısan ifade keno.

varyantê çekuye	çekuya standarde	eslê çekuye	netice
nuştoğ, vatoğ, kerdox, vıraştox	-oğ	ermenki: -oğ oɫ	Temam
dewıc, dewıj, dewız	-ıc		Temam
kerdış, bermayis, gırewtış, qırayis	-ış	farskiyo miyanên: -ışn	Temam
kerdene, kerdenı, kerden	-en	farskiyo miyanên, partki: -en	Temam
verên, miyanên, verin, miyanin	-ên		Temam
zürker, zürkar, nuşkar, wendekar, karker, karkar	-kar	ewıstki: kāre-	Temam

Prefiksi

varyantê çekuye	çekuya standarde	eslê çekuye	netice
ni-, nı-, nê- (nımune: nêweş, nêkeno)	nê-	ewıstki: ne-	Temam

Zemiri

Zemirê kesan:

pers/num	varyantê çekuye	çekuya standarde	eslê çekuye	netice
Rectus
1.sg.	ez, az	ez	ewıstki: ezêm, partki: ez	Temam
2.sg.	tı, tu	tu	ewıstki: tū-, farskiyo khan: tu-	Temam
3.sg.m.	o, u, aw, wı	o	partki: ō	Temam
3.sg.f.	a, aya, ya	a		Temam
1.pl.	ma	ma	ewıstki: āhmāke-	Temam
2.pl.	şıma, sıma	şıma	ewıstki: xşmāke-	Temam
3.pl.	ê, i	ê		Temam
Obliquus
1.sg.	mı(n), mın	mı(n)	partki: men	Temam
2.sg.	to, tu, tü, tı	to		Temam
3.sg.m.	ey, yı, yi, i	ey		Temam
3.sg.f.	aye, aya, yê	aye		Temam
1.pl.	ma	ma	ewıstki: āhmāke-	Temam
2.pl.	şıma, sıma	şıma	ewıstki: xşmāke-	Temam
3.pl.	inu, inan, yin	inan		Temam

Sufiksê zemiranê kesan:

varyantê çekuye	çekuya standarde	eslê çekuye	netice
ezan, ezon, ezane, ezune, eza, ezu, ezo	ezan	farskiyo miyanên, partki: -ān (konyunktif)	Temam
tıya, tıyi, tıyê, tıyay	tıyay	farskiyo miyanên: -āy (konyunktif)	Temam
oyo, uyu, awo	oyo	partki: ō	Temam
awa, aya, ayawa
mayim, mayime, mayi, mayê		farskiyo miyanên: -ēm
şımayê, şımayi	şımayê	farskiyo miyanên: -ēd	Temam
êyê, iyi	êyê	farskiyo miyanên: -ēnd	Temam

Zemirê demostrativi:

pers/num	varyantê çekuye	çekuya standarde	eslê çekuye	netice
Rectus
Maskulin	no, eno, ano, ın, en	no, eno		Temam
Feminin	na, ena, ana, ına	na, ena		Temam
Plural	nê, enê, ani, ni, ıni	nê, enê		Temam
Obliquus
Maskulin	ney, eney, ani, ni, ıni	ney, eney		Temam
Feminin	naye, enaye, anaye, ınaye	naye, enaye		Temam
Plural	ninan, eninan, aninu, ninu, ınin	ninan, eninan		Temam

İzafe

Kasus	singular masculine	singular feminine	plural	eslê çekuye
Rectus	-ê	-a	-ê
Obliquus	-ê	-a	-an-ê	farskiyo miyanên: -ān

Kasus	Formê be izafey	mane
Rectus	her-ê ciran-i	komşunun (eril) eşeği (eril)
.	her-a ciran-i	komşunun (eril) eşeği (dişil)
.	her-a ciran-e	komşunun (dişil) eşeği (dişil)
.	her-ê ciran-i	komşunun (eril) eşekleri (çoğul)
.	her-ê ciran-an	komşuların (çoğul) eşekleri (çoğul)
Obliquus	her-ê ciran-i	komşunun (eril) eşeğini (eril)
.	her-a ciran-i	komşunun (eril) eşeğini (dişil)
.	her-a ciran-e	komşunun (dişil) eşeğini (dişil)
.	her-an-ê ciran-an	komşunun (eril/dişil) eşeklerini (çoğul)
.	her-an-ê ciran-an	komşuların (çoğul) eşeklerini (çoğul)

Atributi:

funksiyon	kasus	genus	substantive	adjektive	mane
Prädikativ	Rectus	m.sg.	her-Ø	gewr-o	eşek (eril) gridir
.	.	f.sg.	her-e	gewr-a	eşek (dişil) gridir
.	.	pl.	her-i	gewr-ê	eşekler grilerdir (çoğul)
Attributiv	Rectus	m.sg.	her-o	gewr-Ø	gri eşek (eril)
.	.	f.sg.	her-a	gewr-e	gri eşek (dişil)
.	.	pl.	her-ê	gewr-i	gri eşekler (çoğul)
Attributiv	Obliquus	m.sg.	her-ê	gewr-i	gri eşeği (eril)
.	.	f.sg.	her-a	gewr-e	gri eşeği (dişil)
.	.	pl.	her-an-ê	gewr-an	gri eşekleri (çoğul)

Wextqıse

Wextê nıkay (present) indicative:

varyantê çekuye	indicative	eslê çekuye	netice
manenan, manenon, manenane, manenune, manena, manenu, maneno	ez manenan	farskiyo miyanên: -ān	Temam
manena, maneni, manenê, manenay	tı manenay	farskiyo miyanên: -āy	Temam
maneno, manenu	o maneno	partki: ō	Temam
manena	a manena		Temam
manenim, manenime, maneni, manenê		farskiyo miyanên: -ēm
manenê, maneni	şıma manenê	farskiyo miyanên: -ēd	Temam
manenê, maneni	ê manenê	farskiyo miyanên: -ēnd	Temam

Wextê nıkay (present) continuative:

continuative	eslê çekuye	netice
ezo manenan	farskiyo miyanên: -ān	Temam
tıyay manenay	farskiyo miyanên: -āy	Temam
oyo maneno	partki: ō	Temam
awa manena		Temam
mao manenime	farskiyo miyanên: -ēm
şımaê manenê	farskiyo miyanên: -ēd	Temam
êyê manenê	farskiyo miyanên: -ēnd	Temam

Wextê nıkay (present) subjunctive:

subjunctive	eslê çekuye	netice
ez bımanan	farskiyo miyanên: -ān	Temam
tı bımanê	farskiyo miyanên: -ēh	Temam
o bımano	partki: ō	Temam
a bımano	partki: ō	Temam
ma bımanime	farskiyo miyanên: -ēm
şıma bımanê	farskiyo miyanên: -ēd	Temam
ê bımanê	farskiyo miyanên: -ēnd	Temam

Wextê nıkay (present) imperative:

varyantê çekuye	imperative	eslê çekuye	netice
-	-	-	-
bımane, bımanı	tı bımane		Temam
bımano, u bımanu	o bımano	partki: ō	Temam
bımano	a bımano	partki: ō	Temam
bımanime, bımanim bımani, bımanê	ma bımanime	farskiyo miyanên: -ēm
bımanê, bımanên, bımanin	bımanên		Temam
bımanê, bımani	ê bımanê	farskiyo miyanên: -ēnd	Temam

Wextê veri (preterite):

indicative	continuative
ez mendan	ezo mendan
tı menday	tıyay menday
o mend	oyo mend
a mende	awa mende
ma mendime	mao mendime
şıma mendi	şımaê mendi
ê mendi	êyê mendi

Wextê veri -gumankerdene- (perfect):

indicative	continuative
ez mendan	ezo mendan
tı menday	tıyay menday
o mendo	oyo mendo
a menda	awa menda
ma mendime	mao mendime
şıma mendê	şımaê mendê
ê mendê	êyê mendê

Wextê veri -raverberdene- (imperfect):

varyantê çekuye	indicative	subjunctive	eslê çekuye	netice
mendêne, mendên, mendin	ez / tı / o / a / ma / şıma / ê mendêne	... bımendêne	partki: -ahêndê

Wextê veri ra raver (pluperfect):

indicative
ez mend bi
tı mend bi
o mend bi
a mend bi
ma mend bi
şıma mend bi
ê mend bi

Wextê veri ra raver (pluperfect):

participium	neri	ma[y]ki	xeylê
agentive	-	-	-
preterital	mende	mendiye	mendey

-e / -, -ı, (-y), -ye

• Peybend -e çekuya de maykiye ifade keno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı ya ki nêmendo, erziyo u biyo vindi.

varyantê çekuye	çekuya standarde	netice	note
dae, daye	dae	Temam	→ ae
ma, mae, may, maye	mae	Temam

Vocative

-o

• Vocative, halê vengdayışio neri

varyantê çekuye	çekuya standarde	netice
apo	apo	Temam
babo, bavo, bawo	babo	Temam

-ê / -yê

• vocative, halê vengdayışio mayki

varyantê çekuye	çekuya standarde	netice
daê!, dayê!	?
waê, wayê	?

Bıvênên / qayt ke

• Zazaki
• Zıwanê İranki
• Zıwan
• Zazakiyê Wikipediao Standard
• Zazakiyê Fonetikio Standard
• Zazaki de çekuyê ğeribi
• Standardê çekuyanê ğeriban