Zazakipediya:Zazakiyê Fonetikio Standard

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra

Partki u Farskiyo Miyanên İsay ra 400 serri tepiya qese biyêne. Ewıstki çağe İrankiyo Khan de, İsay ra 300 serri raver nuşiyay bi. Meqaley Standardê çekuyanê ğeriban zi esto.

a / o, u

  • Oricinalê nê çekuyan be a nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo o ya zi u.
  • Zazaki de qesey zıwan ya zi juwan, hetê koki (rıstımi) ra Ewısta (Avesta) de hizū-, Hindkiyo Khan (Sanskrit) de jihvā- जिह्वा (bıwane: cihwā) Partki de izβān, Farskiyo Miyanên de izwān, uzwān biyo. Kurdki zıman, Farski zebān زَبان, Paşto žiba, Osetki äwzág vanê. Hindewropakiyo-Proto de dnghwa- Hind-Iranki de biyo cihwā-, bade İranki de biyo z. Yani Zazaki de vengê j'y khanêro u varyantey juwan tewr oricinal mendo.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
amayen, umeyen, omeyen, ameyen ameyen farskiyo miyanên: āmeten Şablon:Done
amnan, amnon, amnun, omnan amnan ewıstki: hemē-, hāmin Şablon:Done
amar, amor, humare amar ewıstki: āmār Şablon:Done
ancıten, anten, onten, unten anten farskiyo miyanên: āhenciten Şablon:Done
asan, ason, asun asan farskiyo miyanên: āsān Şablon:Done
ban, bon ban farskiyo miyanên: bān Şablon:Done
gani, guni gani partki: gewānīg Şablon:Done
dındon, dındun, dıdan, dızan, dızon, dudon dından farskiyo miyanên: dendān Şablon:Done
dun, dunu, dano, dono dano ewıstki: dā- Şablon:Done
kum, kam, kom kam ewıstki: ke- Şablon:Done
maneno, muneno, moneno maneno farskiyo miyanên: mān- Şablon:Done
mar, mor mar ewıstki: meiryā Şablon:Done
mase, mose mase partki: māsyāg Şablon:Done
mast, most mast farskiyo miyanên: māst Şablon:Done
meyman, meymon meyman farskiyo miyanên: mēhmān Şablon:Done
miyan, miyon miyan farskiyo miyanên: miyān Şablon:Done
nom, num, name name ewıstki: nāmen Şablon:Done
nan, non, nun nan farskiyo miyanên: nān Şablon:Done
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc phanc ewıstki: pençe Şablon:Done
unu, uno, ano ano farskiyo khan: āber- Şablon:Done
varan, varon, varun varan farskiyo miyanên: vārān Şablon:Done
waneno, wuneno waneno farskiyo miyanên: xwān- Şablon:Done
zaf, zav, zehf, zof zaf Şablon:Done
zama, zuma zama ewıstki: zāmāter Şablon:Done
zaneno, zoneno, zuneno zaneno ewıstki: zān- Şablon:Done
zımıston, zımıstun, zımıstan zımıstan farskiyo miyanên: zemistān Şablon:Done
jian, jion, juwan, juyan, jüan, zan, zıwan, zıwon, zıwun, zon, zun, zuwan, zuwon, zuwun zıwan farskiyo miyanên: izwān Şablon:Done

b / v, w, y, m

  • Oricinalê nê çekuyan be b nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo v ya zi w.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
baba, bava baba farskiyo miyanên: pāpek Şablon:Done
babo, bavo, bawo babo farskiyo miyanên: pāpek Şablon:Done
be, bı, ebe, ebı, eve, ve be ewıstki: peiti Şablon:Done
albaz, alboz, alvaz, alvoz, aval, haval, heval, embaz embaz farskiyo miyanên: hem + bāz- Şablon:Done
jumini, jubini, juvini, yewbini, zubini yewbini partki: êw + bıd Şablon:Done
thaba, theba, thawa, thoye, thoa
be, ve, bı, ıb, bo, vo, bo, bu, bono, buno, beno weş be, weş bo, weş beno ewıstki: bev- Şablon:Done

c / j, z

  • Oricinalê nê çekuyan be c nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo j ya zi z.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
aca, aja, awca, awza, ayca, uca, uja uca Şablon:Done
dec, dej, dez dec farskiyo miyanên: deç- Şablon:Done
ercan, ercun, erjan, erzan ercan ewıstki: erēc-, farskiyo miyanên: erzān Şablon:Done
lac, laj, laz lac Şablon:Done
lacek, lajek, lazek lacek Şablon:Done
locıne, lojıne, lozıne locıne Şablon:Done
mocnayen, mojnayen mocnayen Şablon:Done
poceno, pozeno, pewjeno, pewceno pewceno, pewtene ewıstki: peç- Şablon:Done
roc, roj, roz, ruaj, ruec roc ewıstki: reōç- Şablon:Done
roce, roj, roje, roze, ruac, ruec, ruej roce m ewıstki: reōç- Şablon:Done
roce, roje, roze, ruece, ruecı, ruejı roce n ewıstki: reōç- Şablon:Done
tiji, tici tici Şablon:Done
vace, vaze, vaje, vun, vono, vano vace, vano ewıstki: vāç- Şablon:Done

d / s

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
gırs, gırd gırd Şablon:Done

e / a, ay, ha, he, ı, i, o, ê, u

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
aste, oste, este este ewıstki: est- Şablon:Done
astor, astuer, estoar, estor estor farskiyo miyanên: stōr, Ewıstki: steōre- Şablon:Done
bore, bure, bıwere, bıwe, wono, weno, wunu bıwere, weno partki: wxer- Şablon:Done
bono, buno, beno beno ewıstki: ber- Şablon:Done
ceniye, cêniye, ciniye ceniye ewıstki: ceni- Şablon:Done
çand, çond, çend çend ewıstki: çvent- Şablon:Done
de(r), dı, -ıd (nımune: dersim de, dew de) de(r) farskiyo miyanên: der Şablon:Done
hazar, hezar, henzar hezar farskiyo miyanên: hezār Şablon:Done
hata, heta
ki, kı, ke ke ewıstki: ke- Şablon:Done
bıke, bıkı, kon, kun, keno, bıkıru, bıkero bıke, keno, bıkero ewıstki: ker- Şablon:Done
nezdi, nızdi, nejdi nezdi ewıstki: nezde- Şablon:Done
newe, newi newe ewıstki: neve- Şablon:Done
phaşti, phayşti, pheşti, phışti, phoşti pheşti sanskrit: pṛşta Şablon:Done
sar, ser ser farskiyo miyanên: ser Şablon:Done
usar, wısar, wusar, wesar wesar ewıstki: upe- + serde- Şablon:Done
veciyaene, vıciyaene, vejiyaene veciyaene Şablon:Done

e / h-

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
egmên, egmin, hegmên, hemgin egmên farskiyo miyanên: engpēn Şablon:Done
eya, heya, ya, e eya ewıstki: yā Şablon:Done

ew / aw, e, a, o, ow, u, o, ü

  • Rıstemê reqem yew reseno İrankiyo Khan, Ewıstki de aêuua-, Partki u farskiyo miyanên de êw.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
çares, çawres çewres çewres partki: çeferst Şablon:Done
gırewten, gıroten, gırowten, gureten, guroten gırewten ewıstki: greb- Şablon:Done
hewn, hon hewn ewıstki: hvefn- Şablon:Done
hona, hewna hewna farskiyo miyanên: ahenūz Şablon:Done
hewr, hor hewr ewıstki: ewr- Şablon:Done
hawt, hewt, hot, howt hewt ewıstki: hepte Şablon:Done
hol, hewl hewl Şablon:Done
kewten, koten, kuten, kuye, kewe kuno, keweno kewten, kewe, keweno Şablon:Done
tor, tewr tewr Şablon:Done
vare, vewrı, vore vewre ewıstki: vefr- Şablon:Done
jew, jo, ju, jü, yew, yo, yü, zew, zu, zü yew partki: êw Şablon:Done

ey / ê

  • Rıstemê keynek resena hindo-irankiyo khan kanyā.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
çêver, çêwer, keyber, kêver keyber kete- + partki: ber Şablon:Done
çeye, çê, keye keye ewıstki: kete- Şablon:Done
çêna, keyna, kêna keyna kenyā- Şablon:Done
çêneke, keynekı, kênek, kêneke keynek ewıstki: keinikā- Şablon:Done
teysan, teyşan, têsan, têşan teyşan ewıstki: terşne- Şablon:Done
veysan, veyşan, vêsan, vêşan veyşan Şablon:Done

ê / i, ı, ö

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
asmin, asmên asmên ewıstki: esmen- Şablon:Done
bi, bê ewıstki: bāit- Şablon:Done
nim, nême nême farskiyo miyanên: nēm Şablon:Done
pöro, pêro pêro Şablon:Done
senin, sınên, senên senên Şablon:Done
vineno, vêneno vêneno ewıstki: veēn- Şablon:Done

g / c

  • Oricinalê nê çekuyan be g nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo c.
  • Vengê ıy ūya ewıstkiye nezdiyêro.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
cani, dıgani
can, gan farskiyo miyanên: cān
cêno, gêno, bıgê, bıcê, bıcêro, bıgêro gêno, bıgê, bıgêro ewıstki: greb- Şablon:Done
cêraen, geyraen geyraen farskiyo miyanên: gertīten Şablon:Done
ci, gı, gi ewıstki: gū- Şablon:Done

h / y

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
wahêr, wahar, wahir, wayir

ı / i, u

  • Oricinalê nê çekuyan be ı nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo i.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
camêrd, cıwamêrd cıwamêrd farskiyo miyanên: cuwān + mert Şablon:Done
cuyayen, cıwiyayen cıwiyayen ewıstki: cīv- Şablon:Done
gırê, gire gırê Şablon:Done
kır, kir kır Şablon:Done

i / ê, ı

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice

j / c, z

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje espıje ewıstki: spiş Şablon:Done
eskıcı, eskıje, eskıjı, eskıze, eşkıjı eskıje farskiyo miyanên: keşmek Şablon:Done
cüce, jüje jüje ewıstki: dujeke-, farskiyo miyanên: zūzek Şablon:Done

k / ç, g

  • Oricinalê nê çekuyan be k nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ç.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
çêver, çêwer, keyber, kêver keyber ewıstki: kete- + partki: ber Şablon:Done
çeye, çê, keye keye ewıstki: kete- Şablon:Done
çêna, keyna, kêna keyna ewıstki: kenyā- Şablon:Done
çêneke, keynekı, kênek, kêneke keynek ewıstki: keinikā- Şablon:Done
eke-, eg-, -ke, -'g eke-, -ke farskiyo khan: heker- Şablon:Done

m / b, v

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
berbaen, bervaen, bermaen bermaen partki: bermāden Şablon:Done

o / u, ue

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
rueten, roten roten farskiyo miyanên: frōxten Şablon:Done
gun, goni goni ewıstki: vohuni, partki: gōxen Şablon:Done
kue, ko ko farskiyo miyanên: kōf Şablon:Done

r / l

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
rçık, mılçık
morcela, mıloçıke, merjuelı, muerceli, murzolık, mıjloli morcela farskiyo miyanên: mōr- Şablon:Done

s / ş

  • Oricinalê nê çekuyan be s nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ş.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
sanıke, estanık, esanık, şanıke esanık farskiyo miyanên: efsāy-, efsūn, efsūden Şablon:Done
sêm, sim, şêm sêm farskiyo miyanên: esēm Şablon:Done
sêne, şêne sêne Şablon:Done
siya, şiya, şa siya farskiyo miyanên: siyāk Şablon:Done
sıliye, şiliye sıliye Şablon:Done

ş / s

  • Oricinalê nê çekuyan be ş nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo s.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
asme, aşmi aşmi Şablon:Done
emso, emşo, eşmo emşo ewıstki: im- + xşep- Şablon:Done
gos, goş goş ewıstki: geoş- Şablon:Done
hes, heş heş ewıstki: erēş- Şablon:Done
husk, huşk huşk ewıstki: huşk- Şablon:Done
sami, şami şami farskiyo miyanên: şām Şablon:Done
san, son, şan, şun şan ewıstki: xşefn- Şablon:Done
sane, sane şane farskiyo miyanên: şānek Şablon:Done
sar, şar şar partki: şehr Şablon:Done
ses, şeş şeş ewıstki: xşveş- Şablon:Done
sewe, şew, şewı şew ewıstki: xşep- Şablon:Done
serm, şerm şerm ewıstki: fşerem- Şablon:Done
sımıten, şımıten şımıten ewıstki: şām- Şablon:Done
sıt, şıt şıt ewıstki: xşvipt- Şablon:Done
so!, şo!, şu!, sono, şıno, şeno, şono, şêro, şıro, şuro, şoro şo!, o şono, o şoro farskiyo khan: şiyev- Şablon:Done
teysan, teyşan, teyşun, têsan, têşan teyşan ewıstki: terşne- Şablon:Done
vas, vaş vaş Şablon:Done
veysan, veyşan, veyşun, vêsan, vêşan veyşan Şablon:Done
wes, weş weş partki: wxeş Şablon:Done

şt / st

  • Oricinalê nê çekuyan be şt nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo st.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
gost, goşt goşt ewıstki: gāuş- Şablon:Done
sten, kışten, kisten kışten ewıstki: keoş- Şablon:Done
nusten, nuşten nuşten farskiyo khan: nipiş- Şablon:Done
rast, raşt raşt partki: rāşt Şablon:Done
ronisten, ronişten ronişten ewıstki: niş- Şablon:Done
vist, vişt vişt Şablon:Done
vırasten, vıraşten vıraşten partki: virāşten Şablon:Done
wasten, waşten waşten partki: wxāşten Şablon:Done

u / ı, o, ü

  • Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
merdım, merdum, mordem, murdem merdum farskiyo miyanên: mertum Şablon:Done
musayen, mısayen, musnayen, mısnayen musayen, musnayen farskiyo miyanên: āmōç- Şablon:Done
ron, run, ruwen ruwen farskiyo miyanên: rōken Şablon:Done
şuwıten, şuten, şüten, şıten şuten farskiyo miyanên: şusten Şablon:Done

ü / u

  • Hetê tarixi ra u u ü yew niyê. "u" u'yo kılmek ra, "ü/û" zi û'yo derg ra yeno. Labelê (feqat) Alfabey Zazaki de herfa ûye çıniya.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
du, dü farskiyo miyanên: dūt Şablon:Done
duri, düri düri ewıstki: dūre- Şablon:Done
zur, zuri, zür zür farskiyo miyanên: zūr Şablon:Done

v / b

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
beran, vesn, vosn, veşn veşn ewıstki: verşni- Şablon:Done

w / y, h

  • Vengê wy my rê nezdiyêro
  • Vengê w by ya zi py rê, yani orcinali rê nezdiyêro
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
ye, lüwe, lu lüwe farskiyo miyanên: rōbās, sanskrit: lopāke- Şablon:Done
ewro, eyro ewro ewıstki: im- + reōç- Şablon:Done
heni, wıni wıni Şablon:Done

x / h, xu

  • h oricinali rê tewr nezdiyo. Zazaki de gorê resaena tarixi gani zey Goranki de we bıbiyêne, labelê çıniyo. No veng hwa Irankiyê khane ra yeno u Hindewropakiyo-Proto de sw biyo. Goranki de hewni rê zi werm vaciyeno. Zazaki tiya hya irankiyê khane nêvurniyo, vengê xy etkiyê Farski u Kurdkiyo. Mesala hewn - İrankiyo Khan de hvefne - Kurdki de xewno. .
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
ho, hu, xo, xu, xuı ho ewıstkiyo khan: hvet Şablon:Done

z / c, j, s, k

Tiya çekuyê be vengê zy tewr oricinalê.

Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
vıraze, vırace, vıraje vıraze partki: virāz- Şablon:Done
jê, zey, zê, sey zey Şablon:Done
ji, zi, ki zi ewıstki: -çit Şablon:Done
wurze, urze, hurce wurze Şablon:Done

çekuyê bini

  • Maney çūni Farski de senêno, yani çı niyo. Zazaki de çekuya çıkey herfa nye kerde vindi.
Varyantê çekuye Çekuya standarde Eslê çekuye Netice
awreş, harg harguş ewıstki: xer- + geoş- Şablon:Done
endi, heyni, edi endi Şablon:Done
esmer, emser emser ewıstki: im- + sered- Şablon:Done
ita, itya, tiya tiya Şablon:Done
ka, ınka
va, vat (mane: söyledi) vat partki: vāxt- Şablon:Done
çıke, çunke çunke farskiyo miyanên: çigūn + ewıstki: ke- Şablon:Done
çino, cıniyo çıniyo Şablon:Done
çıqa, çıqas çıqas Şablon:Done
qe, qet qet Şablon:Done
rakerden, yakerden, akerden, rabırnayen, yabırnayen, abırnayen akerden, abırnayen Şablon:Done
nas kerden, şınasnayen, nas keno, şınasneno şınasnayen, şınasneno farskiyo khan: xşnās- Şablon:Done
vini, vindi

Bıvênên / qayt ke

Çımey