Buweyhi

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Buweyhi
Desmal û Arma
Melumat
Ware Xanedani
Erd Environ 1 600 000 km2
Hıkumet Hereditary monarchy
Zıwano resmi Pehlewki û Erebki
Xerita

Buweyhi ya zi Dewleta Buweyhiyan (be Farski: آل بویه āl Būya, be İngılızki: Buyids) yew dewleta verêna. Xanedanê Buweyhiyan eslen Deylemıcê.[1] Dewleta Buweyhiyan serra 934ıne de İranê Veroci u Iraq de saz biya. Mabênê 930-1055 de İran, Iraq u Uman de hıkum kerdo.[2]

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Yew eskerê Buweyhiyano Deylemıc

Raveri Buweyhi be 3 dewletan ra (letê Farsi, letê İraq u Reyi) mıntıqa verocê İrani de saz biyo. Serra 983ıne de hıkumdar Fena Xusrewi nê 3 dewleti kerdê yew u dewlete biya qewetıne. Buweyhi raveri 930 de merkezê İraqi feth kerdo. Bahdo mıntıqanê Kırman (945), Uman (967), Cêzire (979), Taberıstan (980) u Vergani (981) feth biyo. Serra 970ıne de xıdudê Buweyhiyan zıme de Deryayê Xezeri u Tırkiya, veroc de Uman, rocawan de Suriya, rocvetışi de Sistan biyo. Dewleta Buweyhiyan serra 1055ıne de biya xırabe.[3]

Kultur[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Dewrê Buweyhiyan ra yew bazar

Kulturê Buweyhiyan zaf qewetın biyo. Dewrê Fena Xusrewi İraq de camiy, kutıbxaney, mektebi, xestexaney u bazari vıraştê.[4]

Hıkumdari[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Dewrê Buweyhiyan ra yew tase

Letê Farsi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Letê Reyi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Letê Iraqi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Referansi[bıvurne | çımeyi bıvurne]

  1. http://www.iranicaonline.org/articles/deylamites
  2. http://www.iranicaonline.org/articles/buyids
  3. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/86866/Buyid-Dynasty
  4. http://tarikheslam.com/history-iran/71-alebooye.html