Koyê Torosi

Koyê Torosi

Rêza koyan

Letey obceyi	Kemerbendê Alpini
Qıta	Asya
Dewlete	Tırkiya
Koordinatê Herun	36°59′47″N 33°0′7″E
Sersıq	Demirkazık
Çıçi ra vıraziyeno	Kerrey tortulıni
Ninan ra yenê pêser	Torosê rocawani, Torosê merkezi, Torosê rocvetışê veroci

Koyê Torosi, Niğda.

Koyê Torosi ya zi tek teyna Torosi (pê zıwanê Tırki: Toros Dağları ya zi Toroslar) koyê ke Nêmadey Teke ra dergiyenê heta zerrey Suriya, Deryay Miyanêni ra paralel vırazenê u yew ra vêşêr koyê qıteki gênê xo miyan, êyê. Koyanê Torosi ra tewr koyo berz Qızılkayao ke hirê sey u şeşti u hewt (3767) metrey berzo.

Tarix

Koyê Alpini.

Koyê Torosi zemano cêolociko hirêyın de pê Orojenezê Alpini veciy miyan. Coka ê zey Koyê Zımey Anadoliyê hemdemê. Zemano cêolociko dıyın de herrê ke bınê Okyanusê Tetisi de ca gırewtê pê maddê tortuli biyê pırr. Bınê Okyanusê Tetisi de zi malzemê ke cayanê binan ra amey be quwetanê teberi zey ro, va, cemed, phêl u şiyayış-ameyışê deryay pırr biyê. Malzemê ke bınê deryay kerdê pırr, be tazyiko ke cor ra ameyo asayışê xo vırnao, biyê siy (kerre). Lewha Afrika u Lewha Erebi xo antê zımey u Anadoliye rê kışta veroci ra tazyik kerdê. Koyê zi asayışê xo hêdi hêdı gırewto. Hama tabakê ke dı kıştanê ra quwete vênenê, ya şıkıyenê (benê koyê şıkiyay, Horst-Graben) ya zi benê çewt. Bınê Koyanê Torosi nerm biyê, coka biyê çewt u Koyê Torosi veciyê miyan. Koyê Torosi hêdi hêdi berziyaê u halê xoyo ewroyên gırewto. Koyê Torosi yew parçey Koyanê Alpini vırazeno.

Şiyayış u ameyışê qıtan caê lewhanê Afrika u Erebi vırnaê. Lewhanê Afrika u Erebi zi be hereketê xo bınê Okyanusê Tetisi miyan ra wedarıto, Koyê Torosi vetê. Lewha Erebi ke leze şiyo u ameyo, Torosê Verocê Rocvetışi anto zımey, zımey sero çewt kerdo.

Letê Koyanê Torosi

Parçê ganiyanê deryay ke Koyanê Torosi sero mendê. Nê parçê heywanan ra aseno ke Koyê Torosi zemanê veri de bınê deryay de bi.

Torosi hirê letan ra yenê pêra. Letê u koyê ke Torosan anê pêra, tede ca gênê ğerbi sera heta şerq wıni name benê;

• Torosê Ğerbi
  • Akdağlar, Bey Dağları, Katrancık Dağı, Geyik Dağları
• Torosê Miyani
  • Akçalı Dağları, Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları
• Torosê Verocê Rocvetışi
  • Nurhak Dağları, Malatya Dağları, Maden Dağları, Genç Dağları, Bitlis Dağları

Torosê Ğerbi

Torosê Ğerbi ya zi Koyê Torosê Antalya Nêmadey Teke ra veciyenê, dormey Korfezê Antalya gênê xo miyan. Rocvetış de pê Platê Taşeli u Royê Göksu Torosê Miyani ra abırriyenê.

• 
  Sûka antike Termessos, Torosê Ğerbi sero yew cayê koyıni sero vıraziya.
• 
  Antalya ra şan u koyê ke kışta ğerbi de ca gênê.
• 
  Alanya u koyê ke çorşmey cı de ca gênê.

Torosê Miyani

Torosê Miyani, sinorê Mersin, Antalya ra veciyenê u zımey rocvetışi sero heta Koyanê Binboğa ra dergiyenê.

• 
  Aladağlar.
• 
  Koyê Tahtalı.
• 
  Qırrıkê Güleki.
• 
  Raya treni Adana.

Torosê Rocvetışê Veroci

Torosê Rocvetışê Veroci sinorê Mıntıqay Anadoliya Rocvetışê Veroci u zımey Mezopotamyao coğrafiyo zımey vırazenê. Royê Dicley çımey xo inca ra gêno. Sinorê ğerbê Torosê Rocvetışê Veroci dormey Royê Ceyhani ra, Koyê Axuri u Koyê Engizekira veciyeno. Koyê Torosê Rocvetışê Veroci pê Koyê Beyi, Koyê Hazarbaba, Koyê Madeni, Koyê Mastari, Akdağ, Koyê Akçakara, Koyê Muşgüneyi, Koyê İhtiyarşahapi resenê dormey Hekari. Dormey Hekari de tewr koyê berzi ê Tırkiya estê. Miyanê Şırnaq u Şemdinli de 3000-4000 metre ra berz koy estê ke rae nêdanê merdıman u wışkê. Karadağ, Koyê Sati, Koyê Ciloy Karadağ (zımey Hekari de), Koyê Sımbuli, Koyê Samuri, Koyê Altın, Koyê Serdolusuy, Koyê Tanitanini estê tiya. Enê koy yewbini ra parelelê.

• 
  Qezay wılayetê Malatya Qale u Torosê Rocvetışê Veroci.
• 
  Barajê Karakaya.