Musıl
| Musıl | |
|---|---|
 | |
| Melumat | |
| Dewlete | Iraq |
| Merkezê idarey | Nineveh Governorate, Zengiyan û Mosul Vilayet |
| Ware | Nineveh Governorate |
| Erd | 180 km2 |
| Nıfus | 1 792 000 |
| Berziye | 223 m |
| Serdar | List of Emirs of Mosul |
| Kodê têlefoni | 60 |
| Letey saete | UTC+03.00 |
| Geokod | 99072 |
| Wikidata sera bıvurne | |
Musıl (be Erebki: الموصل, Suryanki: ܢܝܢܘܐ, Ninew u Kurdki: Mûsil/Nînewe), jew suka İraqia ke Royê Dicley ser de ca gêna. Suka Musıli, İraqi de jew suka gırda u nıfusi cı 1.800.000 o. Musıl de Ereb, Tırkmeni u Kurdi esti. Şari Musıli, Musıli ri vani 'Mevsil' ya zi 'Hevlen'. Cayê xo İraqi de zıme de, mıntıqa El Cezire de, suka Ninowa çewt de maneno. Caê xo semedê seveknayene howlo, harê xo zaf mexsuldara. Dıma dewro antiki ra suka Musıli biya merkezi Xıristiyaniye. Dewrê Umeri de Musıl kowta İslam, dewrê Emevi u Ebasiyan de ehemiyeti xo sevekna (sıtar kerda). Serra 1092 de biya merkezi İmperatoriya Selcuqıcano Gırd. Dıma selcuqıcani, İmameddin Zengi suka gıroto Musıli ra u Musıl bıni idarey Dewleta Zengiyan kowta. Serrani 1127-1146 miyan de suke zaf aver şiya u suka gırde biya. Suke de kelay, bostani u boni gırdi vıraziyayi. Serra 1261 de Musıl de Istıleyê Moğolan biya u Moğoli suka Musıli pêro xırabe kerdi, suke pêro veşaya, merdumi pêro kışiyayi u çi nêmendo. Serra 1871 de viniyao ki, suke de 18 (des u heyşt) camiy, 300 (hirise) mescidi, 14 (des u çeher) medresey, 10 (des) hânkâh, 2 pırdi (dı) 1 (jew) ki dêsi awi est bi. Nê boni terefê İmperatoriya Usmanıcani ra vıraziyayi. Dıma İstıleyê Moğolani ra suka Musıli ehemiyeti xo kerda vini. Serra 1667 de suke de jew erdlerz ameo meydan, erdlerz zaf zaf merdımi merdi. Nêweşiye veciya u şari Musıli, terk kerdi Musıl. Suke de zaf kemi merdumi mendi u ê zi Yezıdiyi Sincari ra kışiyayi, inan ra zulım diyi. Dewri İmperatoriya Usmanıcani de suka Musıli biya wılayete. Çı wext musiyao ki suka Musıli de petrol esto, Dewleti imperyalisti çımi inan suka Musıli ser çarni. Cengê Dınyay I. de Musıl terefi İngılızani ra işğal diya. Çı wext Usmanıcan cengê dınya ra veciyi meğlub, waziyeti Musıli zi nêşınasiyao. Çunki suka Musıli zerrey Misak-ı Milli de mendêne. Serra 1926 de suka Musıli ser problem peyni di, Musıl zerrey İraqi de menda. Suka Musıli ewro İraqê Zımeyi u İraqi miyan de problema emma zerrey İraqi de ca gêna u leteya İraqia.
Tarixi Heziran 24 de Dewleta İraq u Şamia İslam suka Musıli işğal kerda. Key militani Dewleta İraq u Şamia İslam amey suka Musıli, eskeri İraqi remayi suke ra u inan pey de silahi, bombay, tanki, teçhizati eskeri, bankay, perey zaf mendi. Militani Dewleta İraq u Şamia İslam uca de eskeri İraqi pey ra çi mendi, çi esti heme inan desti xo ra gıroti. Dewleta İslam suka Musıli ra perey zaf qezenç kerda u biya organizasyona zengıne. Inka Musıl leteya İraqia emma bıni Dewleta İslami İraq u Şam de işğal dera.