Tîrêj
 | |
| Terz | Zıwan u zagon |
|---|---|
| Tarixê neşri | 1979 |
| Dewlete | Tırkiya |
| Zıwan | Zazaki u Kırdaski |
Tîrêj yew kovara kulturî û hunerî ya. Bi kirdaskî (kurmanckî) û kirdkî (zazakî) weşan kerdo. Zazakî de metnê edebîyatê modernî reya verên kovara Tîrêj de weşanîyayê.[1]
Weşanê Tîrêjî
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Kovara Tîrêjî serra 1979 de dest bi weşane kerde[2] û 4 hûmarî vejîyaye. Hîre hûmarê kovare Tirkîya de bajarê Îzmîr de çap bîyê. Hûmara yewine serra 1979 de, yê dîyine û hîreyîne zî 1980 de çap bîyê. Labelê, semedo ke 12 Êlule 1980 de Tirkîya de şoreşê eskerî bi û cunta dest îdareyî ser na, hînî kovarê kurdkî nêşîyayî vejî. No sebeb ra hûmara çarine Swêd de bajarê Stockholm de çap bîye. Tîrêj, Tirkîya de bi her hûmare 400-500 nusxa ameya çapkerdiş. Hûmara hîreyine, raya dîyine Stockholm (Swêd) de zî çap bîya.
Wayîrê hîrê hûmaranê verênan Enver Yüzen, berpirsîyarê înan zî Ahmet Bozgîl o.[3]
Edebîyatê Kirmanckî de cayê Tîrêjî
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Kurdistanê Tirkîyê û heme Tirkîya de, Tîrêj kovara hunerî û kulturî ya yewina ke seraser bi kurdkî weşanîyaya. Tîrêj ra verî zî kovar û rojnameyê Kurdkî vejîyaybî, la nê kovaran mîyan de kurdkî reyde tirkî zî bîbî. Kovara Tîrêj, hem kurmanckî hem zî kirmanckî (zazakî) vejîyaya. Nuşteyê verênî ke hetê îdarekerdoxê weşanî ra bi nameyê “Tîrêj” nusîyayo, hem kurmanckî hem zî zazakî têver de eynî rîpel de vejîyayo. No xusûsîyet bi hewayê polîtîkaya weşane yê kovare ameyo qebûlkerdiş. Nizdîyê se ra çewres (% 40) rîpelanê kovare, zazakî vejîyayo. Mesela hûmara hîreyîn de 35 rîpel kurmanckî, 42 rîpel zazakî û 2 rîpelî zî kurmanckî û zazakî têreyde vejîyayî. Hûmaranê bînan de kurmanckî hîna zaf a; labelê zazakî zî gorayê 20-36 rîpel kovare de ca girewta.[4]
Edebîyatê modern ê kirdkî (zazakî) bi kovara Tîrêj de serra 1979 de dest pêkerdo.[5] Mehemed Malmîsanij, ewta de nuşteyê tewr verên ê modernî weşanayî. Hûmara yewin de di heb şîîrê Nazim Hîkmetî û yew şîîra Sabahattîn Alî hetê Malmîsanijî ra tadîyaya zazakî. Hîkayeya yewine ya zazakî zî hûmara dîyine (1980) de bi nameyê “Engiştê Kejê” hetê Malmîsanijî ra bi mexlesê M. Birîndarî kovara Tîrêj de weşanîyaya. Verê Tîrêjî sey rojnameya Roja Newé û tayê kovaranê kurdan de metnê zazakî vejîyayê. Labelê Tîrêj de hem nimûneyê edebîyatê modernî yê zazakî nusîyayî, hem zî hetê ziwanî ra derheqê zazakî de xebatî virazîyayî. Mesela Pankisar Zerteng, hûmara hîreyin de zazakîyê Erzînganî û Dîyarbekirî daya têver.
Her çar hûmarê kovare de, rîpelanê peyenan de ferhengê kurmancî-tirkî û zazakî (dimilî)-tirkî esto. Heme rîpelanê ferhengî ra 32 rîpel kurmancî, 50 rîpel zazakî (dimilî, kirmanckî) yo.
Nuştekarê kovare
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Tîrêj de nuşte û hîkayeyê Fîlît Totanî, Serxas Arda, Mihemed Qasim, M.Şefîq, M.Brîndar û şîîrê Rojen Barnas, Mem Ronga, O. Dara û Malmîsanîjî estî. Kovare de kurmancî û zazakî sey estanikî, deyîrî û vateyê verênan gelek nuşteyanê folklorîkî ca girewtî. Zazakî de M.Dewijî nuşteyanê folklorîkî arêdayî. Edebeyîtê klasîk ra tena hûmara çarin de yew şîîra Sîyehpûşî esta.
Çimeyî
[bıvurne | çımeyi bıvurne]- ↑ Berken Bereh, "Her insan ülkesine benzer" Evrensel Gazetesi
- ↑ Tîrêj: Kovara Çandî û Pîşeyî, Hûmare (Hejmar): 1, Îzmîr, Çileya Pêşîn 1979, 64 rîpelî
- ↑ Malmîsanij & Mahmûd Lewendî, Li Kurdistana Bakur û li Tirkîyê Rojnameegerîya Kurdî (1908-1992), Weşanxaneyê Öz-Ge, Ankara, 1992, r. 274
- ↑ Bîlal Zîlan, "Kovara Tîrêj", Kovara Asîva, hûmare: 4, Gulan-Puşber-Tîrmeh 2012, r. 40
- ↑ Roşan Lezgîn, "Kirmackî de Averşîyayîşê Hunerê Hîkaye Archived 2010-07-27 at the Wayback Machine", Zazaki.net
| |||||