Zerduşt
| Zerduştiye |
|---|
 Fırwehar, sembolê dinê Zerduştiye |
| Mewzuyê seri |
| Meleki u Feleki |
| Nuştey u İbadet |
| Pêgırewtey u Destani |
| Tarix u kultur |
| Muridi |
Zerduşt (be Ewıstki: Zaraθuštra) yew mela u şair bi. Gorey mensubanê dinê Zerduştiye, Zerduşt yew peyğambero. Zerduşti be zıwanê Ewıstki qal kerdêne. Ewıstki yew zıwanê Aryayo.
Cıwiyayışê ey
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Zerduşt teqriben mabeynê serranê 1200 – 1000 İ.V. (İsay ra ver) de cıwiyo. Feqet nêzaniyeno ke kamci bacar de cıwiyo. Gorey tarix-zanayoğan ra, o teqriben benatê Efğanıstan, Tacikıstan u Ozbekıstan de cıwiyaye bi. Zerduşti welatê xo ra vatêne "Airyanem Vaejah"; maney cı "Erdê Arya"yo.
Ma familya Zerduşti hewl zanime. Namey piyê cı Pouruşaspa Spitāma bi u namey maya cı Dughdova bi. Zerduşt zeweciyaye bi u namey cıniya ey Hvōvi bi. Hirê keyney u hirê lacekê ey esti bi. Namey keynan Freni, Pourucista u Triti bi u namey lacekan İsat Vastar, Uruvat-Nara u Hvare Ciθra bi.
Din
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Zerduşti ra ver yew din esti bi. Ma namey nê dini nêzanime, feqet linguisti nê dini ra vanê "Dinê Arya". Dinê Arya yew dinê zaf-Homayan bi. Nê dini de namey ilahê gırdi Deûs-Piter bi (be Latinki: Ju-Piter, be Yunanki: Zeus-Piter). Nê dini de zaf meley zi esti bi. O wext de meleyan hem meletêni kerdêne hem zi şıiri vatêne. Feqet Zerduşti nê dini de reform kerdo. Zerduşt zi yew mele u şair bi. Şıirê Zerduşti zaf weş bi. Aye ra fıkrê xo mılet rê zaf tesir kerdo. Zerduşt şıiranê xo de vatene, teyna yew Homa esto u namey ey Ahura Mazdayo. Ey vatêne insani gani Ahura Mazday rê hurmet bıkero ke Ahura Mazda zi şıma cenetê xo de qebul bıkero. Zerduşti Ahura Mazday sero zaf şıiri vatêne. Feqet Zerduşti çıra nêvatêne "ez peygambero".
Peyniya mergê Zerduşti ra, fıkrê cı miyanê aşiretanê Arya de zaf vıla bi. Hêdi hêdi be fıkrê Zerduşti ra yew din ame meydan. Nê dini ra vanê Zerduştiye. Mensubanê nê dini, Zerduşt kerdo peyğamber zi. Dinê Zerduştiye resayo mıletanê Aryayanê binan, zey Medya, Persiya, Partiya, Baktriya u Sogdiyana. Hetta resayo Yunanıstan u Roma.
Etnisitey Zerduşti çıko?
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Tayê merdımi vanê Zerduşt Farso u tayê merdımi vanê Zerduşt Kurdo, tayê merdımi zi vanê Azeriyo. Be raşti, Zerduşt ne Kurd, ne Azeri ne zi Farso. Eger Zerduşt Fars ya zi Kurd bıbiyêne, Zerduşt gani be zıwanê Farski ya zi Kurdki de şıiri vatêne. Zerduşt be zıwanê Ewıstki de şıirê xo vatê. Aye ra ma kıtabê ey rê vanime Ewısta. Şarê Ewısta eşiretanê Arya ra veciyay.
Kıtabê Ewısta
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Gorey Zerduştiyan kıtabê Ewısta mıqedeso. Zerduşti kıtabê Ewısta nênuşto, çıke o wext de nuştış çınê bi. Zerduştiyan teqriben 1000 serri ra zafêr şıiranê Zerduşti hıfz kerdê u Ewısta teqriben serra 300ıne de ameya nuştış.