Fransızki

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Fransızki
Zıwano modern

Melumat
Dewlete û mıntıqeyi Fransa, İswiçre, Kanada, Benin, Burkina Faso, Kongo, Cumurêtê Kongoê Demokratiki, Sahilê Dındanê Fili, Gabon, Gine, Mali, Monako, Nicer, Senegal, Togo, Burundi, Kamerun, Cumurêtê Afrika Miyanêne, Komoroy, Cibuti, Gineya Ekwatori, Haiti, Luksemburg, Madagaskar, Rwanda, Seyşeli, Çad, Vanuatu, Cezayir, Andorra, Kamboçya, Guernsey, Hindıstan, İtalya, Jersey, Lubnan, Moritanya, Maurityus, Morokko, Vietnam û Belçıka
Amarê qıseykerdoğan 77 200 000
Ware Bruksel, Walloon Brabant, Hainaut, Province of Liege, Province of Namur, Canton of Fribourg, Jura, Neuchâtel, canton Vaud, Fransa, Luksemburg, Monako û Flemish Brabant
Kodê zıwani
ISO 639-1 Fr
ISO 639-2 Fre
ISO 639-3 Fra
Glottolog Stan1290
Ethnologue Fra
Xısusiyetê zıwani
Topolociye Kes-Fiil-Obce, Zıwanê Akusativ-Nominativ, Zıwanê heceyıni, Ca-Muamele-zeman, zıwanê pêamyayey, noun-adjective û synthetic language
Modo gramatik Subjonktiv, indikativ, kipê emıri, conditional, infinitive û participle
Cınsiyeto gramatik Mayki û Neriki
Alfabe Alfabey Latinki
Keye
  • Zıwanê Oïli

Fransızki (be Fransızki: la langue française), yew zıwanê familyay Hind u Ewropao, ê gruba Romankiyano. Dınya sero 115 ra hetan 200 milyon merdımi Fransızki qısey kenê. Fransızki, dewletanê zey Fransa, Belçıka, Luksemburg u İswiçra de zıwano resmio. Labelê 54 dıwelanê binan (ninan ra zafêr koloniyanê Fransızanê kıhanan) de zey zıwanê ma u pi ya zi ey ra dıme tewr zêde qısey beno.

Texmin beno ke dınya sero dı sey milyon merdımi Fransızki zanenê. Se u vist u heşt merdımi zi Fransızki zey zıwanê ma u piyê xo ya zi zıwanê do dıyın qısey kenê. No amar vist u new dewletan de vıla biyo. Ewropa de Fransa, Monako, Belçika, İswiçre u Luksemburg de taê mıntıqan de, yew zi Afrika u Amerika de zi mıntıqanê otonoman de zıwano resmio. Fransızki kamca de qısey beno, kamca de merdımi Fransızki zanenê, ucay rê vanê Frankofon.

Fransızki zey zıwananê İspanyolki, Portekizki, İtalyanki, Katalanki u Romenki dewamê zıwanê Latinkiyo, yewê zıwananê İmperatoriya Romao.

Tarix[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Fransızki yew zıwano Romankiyo, no zi mocneno Fransızki ke Latinki ra resao, rıçıkê cı reseno Latinki. Fek u diyalektê Gallo-Romankiyê ke zımey Fransa de qısey biyêne, Fransızki ê fekan ra veciyo miyan. Formê kıhani ê Fransızki Fransızkiyo Kıhan u Fransızkiyo Miyanêno.

Hakimiyetê Roma de şarê Galya zıwanê Fransızki musao, kerdo zıwanê xo. Cokao ke zıwanê şari verênde Fransızki nêbi, şarê mıntıqa zıwan gorê xo musao u qısey kerdo wıni zi zıwanê karakterê xoyo xısusi veto, Latinkiyê cayanê binan ra abırriyao. Nê Latinkiyê Galya zi dı letan ra abırriyaê; yewo ke Fransızki biyo, yewo bin zi Arpitki u zıwanê bini biyê.

Têversanayış be zıwananê binan[bıvurne | çımeyi bıvurne]

Cokao ke Fransızki zıwanê do Romankiyo, nezdiyê zıwananê Romankiyê binano u çekuyê xo be nê zıwanan eyni rıçıki ra yenê.

Zazaki Latinki Fransızki İtalyanki İspanyolki Oksitanki Katalanki Portekizki Romenki
kılit clavis clé chiave llave clau clau chave cheie
şewe nox nuit notte noche nuèit nit noite noapte
kılame vatene cantare chanter cantare cantar cantar cantar cantar cânta
bıze capra chèvre capra cabra cabra cabra cabra capra
zıwan lingua langue lingua lengua lenga llengua lingua limbă
ca platea place piazza plaza plaça plaça praça piaţă
pırd pons pont ponte puente pont pont ponte pod
kılisa ecclesia église chiesa iglesia glèisa església igreja biserică
xestexane hospitalis hôpital ospedale hospital espital hospital hospital spital
Wikipediya, be zıwanê Fransızki esta.